Belgische betrokkenheid bij drughandel op het dark web

Over omliggende landen, met name Duitsland, Groot-Brittannië, en Nederland is al relatief veel bekend als het aankomt op de handel in drugs via cryptomarkten (Kruithof et al, 2016). Zulke markten zijn platformen die lijken op andere openbare verkoopplatformen zoals eBay of 2dehands.be, maar waar voornamelijk anoniem in illegale goederen, waaronder illegale drugs, gehandeld wordt. Beleidsmatig en wetenschappelijk inzicht in de rol van België op deze markten is beperkt. Omdat België in de meeste van de bestaande onderzoeken niet in de top 5 of top 10 van grootste spelers te vinden is, zijn concrete gegevens over zowel Belgische gebruikers als verkopers schaars. CRYPTODRUG is opgestart om deze lacune te vullen.

Inzicht in de Belgische verkopers

Het eerste onderzoekspakket van CRYPTODRUG is inmiddels bijna afgerond. Dit bestond uit het herhaaldelijk integraal downloaden en analyseren (‘scrapen’) van twee cryptomarkten. Het overgrote deel van deze gegevens is maandelijks gedownload vanaf november 2018 tot april 2019. De analyses leveren inzichten over het aantal verkopers dat vanuit België verkoopt, hoeveel transacties zij hebben afgerond, de positieve of negatieve feedback die kopers aan Belgische verkopers geven, de specifieke drugs die zij zoal kunnen leveren, en of deze verkopers ook vanuit andere landen hun drugs versturen.

Aard van het aanbod & verhuizende verkopers

Enkele van deze voorlopige inzichten verdienen bijzondere aandacht. Allereerst loopt het aanbod van stoffen, verkocht vanuit België, in de pas met mondiale trends (Paquet-Clouston et al., 2018; Soska & Christin, 2015). Xtc-pillen en MDMA (de werkzame stof in xtc) worden het vaakst en meest stabiel aangeboden op deze markten, op de voet gevolgd door andere stimulantia (cocaïne, speed) en cannabis. De Belgische verkopers vormen bovendien een groeimarkt, zowel in termen van aangeboden producten en aanbieders als in termen van afgeronde transacties. Deze groei is gelijkvormig aan wat de mondiale markt vertoont: het aandeel van cryptomarkten in de totale drugmarkt is klein, maar lijkt wel exponentieel te groeien.

Daarnaast zijn er aanwijzingen dat verkopers landsgrenzen gebruiken (vooral de Nederlands-Belgische) in hun tactieken om de arm der wet te ontwijken. Dit resulteert in interessant verhuisgedrag. Elke verkoper kan namelijk aangeven vanuit welk land hij/zij de drugs verstuurt (vrijwel altijd via de reguliere posterijen). Dit is belangrijke informatie voor kopers en verkopers en daarom openlijk aangegeven in verkopersprofielen. Iedere grensovergang of controle door douane brengt immers een grotere kans op onderschepping met zich mee. Gedurende de maanden dat het CRYPTODRUG-team de markten observeerde, zagen zij indicaties dat enkele verkopers die eerst vanuit Nederland verkochten, hun werkzaamheden naar België verhuisden. Een mogelijke verklaring is dat een Nederlandse poststempel simpelweg sneller verdacht wordt dan een Belgische. Dit komt overeen met vermoedens uit eerdere onderzoeken (Colman et al., 2018)

In contact met Belgische kopers op cryptomarkten

Een tweede onderzoekspakket wil inzicht krijgen in de rol van Belgische kopers op cryptomarkten en de rol van deze markten in hun eigen offline leven. Hiervoor werd een anonieme online vragenlijst ontworpen. Deze vragenlijst is verspreid via dark web fora, fora op het reguliere internet, sociale media, en ook op diverse offline locaties. Het team hoopt bovenal meer duidelijkheid te krijgen over de rol van het kopen via cryptomarkten in de ontwikkeling van het druggebruik van mensen. Dit is een vraag die nog maar nauwelijks benaderd is in eerder criminologisch onderzoek naar cryptomarkten. Om zeker te zijn van voldoende respons zal deze survey tot oktober 2019 online staan, waarna de analyse kan beginnen.

Tijdens het invullen van de vragenlijst wordt aan de deelnemers ook gevraagd deel te nemen aan een open interviewronde, om duidelijker zicht te krijgen in hun achterliggende motieven en ervaringen met deze cryptomarkten. Om anonimiteit te garanderen, een belangrijk gegeven op het dark web, wordt kopers de mogelijkheid geboden om via een anoniem onlinegesprek het interview te laten plaatsvinden. De gesprekken zullen gaan over welke risico’s kopers ervaren wanneer ze via het dark web kopen, hun negatieve en positieve ervaringen, hoe men informatie verkrijgt over veilig gebruik, en meer.

Wil je op de hoogte blijven?

Het CRYPTODRUG-project loopt tot medio maart 2020. In de laatste maanden van het project zal doorlopend informatie beschikbaar worden over de resultaten en zal het team deze actief in de openbaarheid brengen. Meer weten? Check of contacteer de coördinator, prof. Dr. Charlotte Colman (charlotte.colman@ugent.be).

Meer lezen

Colman, C. (red.), De Middeleer, F., Spapens, A., Van Nimwegen, S., Ceulen, R., Gerbrands, S., Paoli, L., & Roevens, E. De grens voorbij – Belgische en Nederlandse drugsmarkten in beweging. Den Haag: Boom Criminologie, 2018.