Reclame voor kansspelen verdwijnt voor het grote publiek

Reclame zorgt ervoor dat gokken wordt voorgesteld als iets doodnormaals, iets van en voor iedereen. De blootstelling aan gokreclame waar we de afgelopen jaren allemaal mee werden geconfronteerd, was buitensporig: van grote affiches in treinstations en bushaltes (zelfs in de schoolomgeving) tot social media posts en sponsorreclames tijdens sportwedstrijden. Daar struikelde niet alleen VAD over. Het is dan ook bemoedigend om te zien dat de nieuwe maatregelen, die gokreclame verregaand aan banden leggen, breed worden ondersteund door de publieke opinie.

Een grote stap in de bescherming van de speler

VAD deed de afgelopen jaren heel wat aanbevelingen voor gokpreventie. Een reclameverbod nam steeds een prominente rol in die adviezen. Een beperking van de hoeveelheid reclame is een zeer beloftevolle interventie, dat is voor thema’s als tabak en alcohol al voldoende bewezen.

Er is daarentegen weinig of geen bewezen effectiviteit voor enkele andere maatregelen waar de kansspelsector naar verwijst, zoals het enkel beperken van welke inhoud die reclame precies krijgt, of het opnemen van boodschappen als ‘gok met mate’. Ook voor de stelling dat reclame noodzakelijk is om de consument naar een legaal aanbod te kunnen kanaliseren, is er onvoldoende bewijs.

In maart 2022 verscheen er een eerste interfederaal beleidsplan gokken. Een klein jaar later, op 27 februari 2023, werd na voorlegging aan de Raad van State en Europa, daarbovenop een zeer verregaande beperking van de gokreclame ingevoerd, via een Koninklijk Besluit (KB).

De inwerkingtreding is voorzien op 1 juli 2023. De invoering van het KB verloopt gefaseerd en voorziet een overgangsperiode voor de bepalingen over sportweddenschappen.

Wat mogen we verwachten?

Het gedachtengoed achter het Koninklijk besluit betreffende de reclame voor kansspelen is dat reclame niet toegestaan is, met uitzondering van wat expliciet beschreven staat in het KB. Enkel personen die actief op zoek gaan naar informatie over kansspelen en die willen gokken, zullen nog geconfronteerd worden met gokreclame.

De nog toegestane vormen van reclame zijn: business-to-business reclame, incidentele reclame bij sportwedstrijden, reclame in de kansspelinrichting zelf, productplaatsing in het buitenland, reclame op een pagina met zoekresultaten na het invoeren van gerelateerde zoektermen, reclame op de eigen website en social media van de vergunninghouders.

Reclame mag in deze gevallen enkel gemaakt worden voor legale kansspelen en enkel voor de eigen kansspelvergunninghouder en de eigen spelen.

De reclame mag niet specifiek gericht zijn tot maatschappelijk kwetsbare groepen. Hieronder begrijpt men ‘personen die niet aan de minimumleeftijd voldoen’, ‘alle andere personen onder artikel 54 van de kansspelwet’, en ‘personen die kenmerken van risicovol spelgedrag vertonen’.

De reclame moet ook voldoen aan volgende regels:

• De reclame mag niet gepersonaliseerd zijn.
• De reclame mag geen natuurlijke personen of fictieve personages afbeelden.
• De reclame mag geen stemmen gebruiken van bekende natuurlijke personen of bekende fictieve personages
• Reclame moet een leeftijdsindicatie bevatten die de minimumleeftijd voor deelname aan deze kansspelen aangeeft.
• Elke reclameboodschap voor kansspelen moet een preventieve boodschap bevatten, wat ook het gebruikte medium is.

Meer details vind je in het KB.

Opgelet: spelen van de Nationale Loterij (met uitzondering van Scooore) vallen niet onder de kansspelwetgeving en dit KB, en worden dus buiten beschouwing gelaten. Niettemin zou het wenselijk zijn dat ook voor spelen van de Nationale Loterij eenzelfde wetgeving van toepassing is.

Wat met sponsoring?

Sponsoring, en zeker sportsponsoring, vormt een heikel element van een reclamebeperking. Heel wat events en sportclubs rekenen immers op de middelen vanuit sponsoring om hun werking verder te zetten. Voor de industrie is het een gedroomde manier om zich een positief, verbindend en gezond imago te kopen. Het KB op de gokreclame legt ook de sponsoring van sportclubs aan banden. En dit is nodig ook: onderzoek wijst uit dat sporters uit sportclubs een verhoogd risico hebben om in de problemen te komen met gokken.

Er komt een overgangsperiode. Vanaf 1 januari 2025 wordt alle gokreclame uit de stadions gebannen (banners, affiches, reclamepanelen, spotjes). Er wordt één uitzondering gemaakt in een overgangsperiode tot 31 december 2027: er zal enkel nog een logo met naam, maar zonder slogan mogen geplaatst worden op het shirt van de spelers. Dit mag niet groter zijn dan 75 cm² (7,5 cm x 10 cm) en mag niet op de voorzijde worden aangebracht.

Vanaf 1 januari 2028 zal ook dit verboden worden voor professionele sportclubs (de hoogste klassen van alle erkende sporten). Voor amateursportclubs zal een dergelijke vermelding wel nog kunnen met een maximum van 50 cm² (5 op 10 cm, de grootte van een gsm).

Zijn we er nu wat betreft ‘bescherming van de speler’?

We kijken nu uit naar wat de invoering van het KB gaat teweegbrengen. De tegenstand vanuit de industrie was immers groot: maandenlang heeft de kansspelsector gelobbyd tegen het Koninklijk Besluit, actoren uit de sportsector gemobiliseerd en onduidelijkheid gecreëerd rond de status van het KB. Daardoor was er zelfs binnen de regering even onenigheid, maar toch bleef het KB overeind.

Daarnaast wachten we ook op een regeling voor de Nationale Loterij, met reclamebeperkingen die in lijn liggen met deze die het KB oplegt aan de kansspelindustrie. Het kan niet de bedoeling zijn dat de Nationale Loterij de ruimte gaat innemen die dit KB achterlaat.

En daarnaast zijn er uiteraard nog héél wat uitdagingen wat betreft de bescherming van de speler (zie ook het interfederaal beleidsplan gokken). Daarbij dient een alomvattende leeftijdsbeperking hoog op de agenda te staan. De beginleeftijd uitstellen is namelijk fundamenteel om jongeren en jongvolwassenen te beschermen. Want we weten dat een jonge beginleeftijd een risico-indicator is voor het ontstaan van gokproblemen op volwassen leeftijd. Het verhoogt de kans op fysieke, mentale en sociale problemen. Sportweddenschappen, caféspelen, kras- en loterijspelen mogen nu nog vanaf 18 jaar gespeeld worden. VAD zou deze grens graag naar 21 jaar optrekken. Het is daarbij belangrijk dat er voldoende controle op de toepassing van die leeftijdsgrens gewaarborgd wordt.

Ook hopen we dat de inperking van reclame geen dode letter wordt, maar actief zal worden opgevolgd en gesanctioneerd bij overtredingen.

Bron: www.teamjustitie.be/2022/12/16/drastische-beperking-gokreclame-gaat-in-vanaf-1-juli-2023/

Een overzicht van de huidige kansspelwetgeving vind je in het document ‘Wat zegt de wet over gokken?’