Evaluatieonderzoek in België blijft gefragmenteerd
Zowel de internationale als de Europese beleidsagenda benadrukken het belang van monitoring en evaluatie. Denk daarbij maar aan de Sustainable Development Agenda 2030, het UNGASS Outcome document 2016, de EU Drugsstrategie 2013-2020 en het EU-Drugactieplan 2017-2020. Beleidsevaluaties informeren immers over de evidence base zowel voor, tijdens als na een beleidscyclus, wat essentieel is voor beleidsvorming.
De afgelopen twee decennia evalueerden steeds meer EU-lidstaten hun nationale drugbeleid. Deze evaluaties verschillen echter sterk in type en reikwijdte. Lidstaten kiezen het vaakst voor een procesevaluatie, waarbij ze voornamelijk meten in welke mate het nationale drugbeleid werd geïmplementeerd. In mindere mate besteden ze ook aandacht aan criteria zoals relevantie en coherentie. Zo gaan evaluaties bijvoorbeeld na in welke mate de doelstellingen uit het drugbeleid relevant waren voor de drugproblematiek op dat moment en hoezeer de geformuleerde doelstellingen aansloten bij doelstellingen uit aanverwante beleidsdomeinen.
Ook België sprong mee op die kar. Sinds de Federale Beleidsnota van 2001 vonden verschillende beleidsevaluaties plaats. De meeste evaluaties richtten zich op specifieke interventies en onderdelen van het Belgische drugbeleid, bijvoorbeeld onderzoek naar crisis- en casemanagement, naar de drugbehandelingskamer en naar de alcoholwetgeving. Andere onderzoeken evalueerden dan weer een bepaald aspect van het beleid, bijvoorbeeld de overheidsuitgaven of de sociale kost van legale en illegale drugs. Een evaluatie van het gehele nationale drugbeleid bleef echter uit.
Een procesevaluatie van het gehele Belgische drugbeleid
Het EVADRUG-onderzoek wil het gehele Belgische drugbeleid evalueren. In eerste instantie werken de onderzoekers aan een geschikt evaluatiekader. Dit kader kan nadien gebruikt worden om na te gaan hoe en in welke mate het Belgische drugbeleid werd geïmplementeerd. Eerder onderzoek geeft aan dat een gebrek aan instrumenten voor beleidsevaluatie en inconsistente monitoring van relevante indicatoren, een meer uitgebreide evaluatie in de weg staan. Daarom vertrekt dit onderzoek vanuit de Realistische Evaluatietheorie van Pawson & Tilly. Dit type evaluatieonderzoek richt zich niet enkel op hoe een beleid werkt, maar ook voor wie en in welke context een beleid werkt.
Diepgaandere evaluatie van specifieke interventies
Bijkomend zullen we een meer diepgaande evaluatie uitvoeren van een aantal interventies binnen de drie pijlers van het Belgische drugbeleid: preventie, handhaving en zorgverlening, risicobeperking en herintegratie. We gaan hier een stap verder dan enkel een procesevaluatie. Zo zullen we ook kijken naar de output: de directe producten, diensten en samenwerkingen die voortkomen uit een interventie. Ook de outcome van de interventies, de beoogde veranderingen op lange en middellange termijn, zullen we evalueren.
Evalueren aan de hand van logic models
Voortbouwend op de methode van eerder Europees evaluatieonderzoek, wil dit onderzoeksproject zijn onderzoeksdoelstellingen realiseren op basis van een multi-methodische aanpak. Hierbij worden kwantitatieve en kwalitatieve methoden gecombineerd om een vollediger beeld te krijgen van de huidige stand van zaken. Het EVADRUG-onderzoek bestaat daarom uit vier werkpakketten:
Het eerste werkpakket focust op het ontwikkelen van een evaluatiekader voor de procesevaluatie van het Belgische drugsbeleid. Dit evaluatiekader bestaat uit vijf logic models: schematische voorstellingen over hoe een beleid zijn doelstellingen wil realiseren. Er wordt voor elk van de drie pijlers een logic model ontwikkeld, evenals voor de twee overkoepelende assen: integraal en geïntegreerd drugbeleid en coördinatie en epidemiologie, evaluatie en onderzoek. Deze logic models worden ontwikkeld op basis van een documentenanalyse van relevante beleidsdocumenten en aanvullende focusgroepen.
Op basis van deze vijf logic models zullen we in een tweede werkpakket een uitgebreide procesevaluatie van het gehele Belgische drugbeleid uitvoeren. Hierbij richten we ons zowel op de implementatie als op de coherentie van het huidige beleid.
Om een meer diepgaande evaluatie van het Belgische drugbeleid te kunnen uitwerken, zal een derde werkpakket focussen op een aantal specifieke interventies binnen het Belgische drugbeleid. In dit werkpakket leggen we ons niet enkel toe op een procesevaluatie, maar wordt ook naar de output gekeken en, indien de data dit toelaten, naar de outcome van de geselecteerde interventies.
In een vierde en laatste deel zullen we op basis van de bevindingen en een bijkomende focusgroep beleidsaanbevelingen voor het beleid en toekomstig evaluatieonderzoek formuleren.
Bronnen
Pawson, R., & Tilley, N. (1997). Realistic evaluation: Sage.
EMCDDA. (2004). Evaluation of national drug strategies in Europe EMCDDA 2004 Annual report on the state of the drugs problem in the European Union and Norway (pp. 75-80). Lisbon: EMCDDA.
EMCDDA. (2017). Evaluating Drugs Policy: A seven-step guide to support the commissioning and managing of evaluations.
Galla, M., Gageldonk, A., Trautmann, F., & Verbaeck, H. (2006). Evaluation of the implementation of the national strategy to combat drugs; A Hungarian – Dutch cooperation. Retrieved from http://www.drugresearch.nl/media/41409-Evaluation%…
Moreira, M., Trigueiros, F., & Antunes, C. (2007). The evaluation of the Portuguese drug policy 1999-2004: the process and the impact on the new policy. Drugs and Alcohol Today, 7(2), 14-25.
Trautmann, F., & Braam, R. (2014). Evaluation of the Governemental Strategy and Action Plan 2010-2014 of Luxembourg regarding the fight against drugs and addictions. Retrieved from http://www.emcdda.europa.eu/document-library/evalu…
Trautmann, F., Braam, R., Keizer, B., & Lap, M. (2011). Evaluation of the National Drug Strategy of the Republic of Croatia (2006-2012). Retrieved from http://www.emcdda.europa.eu/document-library/evalu…
