Interfederale aanpak voor het bestrijden van gokverslavingen
Sinds 23 maart 2022 heeft België een eerste interfederaal beleidsplan gokken. Dit beleidsplan kwam tot stand binnen de Algemene Cel Drugsbeleid. Verschillende vertegenwoordigers van middenveldorganisaties en experten werden uitgenodigd om een bijdrage te leveren. VAD leverde stevige input voor het actieplan en heel wat VAD-punten werden ook effectief opgenomen. Het ‘beleidsactieplan gokken 2022-2028’ heeft als doel maatregelen te nemen om spelers te beschermen en zo te voorkomen dat het aantal personen met gokproblemen toeneemt. Daarnaast wil het plan voorzien in een adequaat aanbod van zorg en begeleiding voor mensen met gokproblemen. Voor dit beleidsplan werd gekeken naar maatregelen op vlak van regelgeving, omgevingsinterventies, educatie, zorg en begeleiding (incl. zelfhulp).
Maatregelen voor preventie en hulpverlening
Bij een heel aantal punten in het plan werden de aanbevelingen van VAD gevolgd. Positief is bijvoorbeeld dat er heel wat aandacht gaat naar preventie en deskundigheidsbevordering. Zo wordt onder meer ingezet op het ontwikkelen van algemene preventiecampagnes, het verder ontwikkelen en implementeren van educatieve programma’s voor jongeren en de bekendmaking van bestaande materialen en van het opleidingsaanbod voor professionals.
Ook bleek uit onderzoek dat de huidige waarschuwende boodschap ‘speel met mate’ niet effectief is. Deze zal dus vervangen worden door een nieuwe waarschuwende boodschap, die voortaan altijd vergezeld moet zijn van een telefoonnummer en een link naar De Druglijn, die werd toegevoegd als erkende autoriteit. Kansspeloperatoren zullen bovendien worden verplicht om spelers meer automatische mogelijkheden tot zelfcontrole te bieden, zoals pop-ups en waarschuwingsberichten over de speeltijd en de weergave van verlies.
Het plan zet ook in op het verlagen van de drempels naar hulpverlening voor gokproblemen en het versterken van het hulpaanbod. Zo ondersteunt het plan o.a. de oprichting van anonieme zelfhulpgroepen, naast het versterken van het ambulante en residentiële aanbod. Het hulpaanbod betrekt op structurele wijze de context van personen met gokproblemen, zoals hun partners, ouders, kinderen of andere naasten. Er komt een betere bekendmaking van het hulpaanbod gespecialiseerd in de begeleiding van personen met een gokstoornis. De databank EPIS waarin alle personen opgenomen zijn die via een gerechtelijke beslissing uitgesloten zijn van het deelnemen aan kansspelen, zal uitbreiden naar wedkantoren, renbanen en dagbladhandelaars.
Daarnaast zal er een duidelijke klachtenprocedure komen voor spelers. Mogelijk zal ook de belasting op spelen en weddenschappen verhoogd worden. Die bedraagt momenteel 15% van de opbrengst (voor online spelen en weddenschappen slechts 11%).
Maatregelen speellimiet, reclame en minimumleeftijd nog ontoereikend
Het plan bevat ook een aantal punten die ingaan tegen het advies van VAD of die ontoereikend zijn volgens VAD. Zo is een heikel punt binnen het kansspelbeleid de wekelijkse speellimiet. Momenteel is nog een wekelijkse speellimiet per website van toepassing, die wordt vastgelegd op 200 euro per week per website. Gezien het grote aantal actieve gokwebsites van verschillende operatoren, biedt een speellimiet per website onvoldoende bescherming aan de speler. VAD benadrukt al jaren dat alleen een speellimiet die geldt voor de verschillende goksites samen, effectief is. Het actieplan houdt dit open door te vermelden dat men de mogelijkheid om een speellimiet in te voeren over alle websites heen zal onderzoeken.
Een prioritair punt is vanzelfsprekend reclame voor kansspelen. Niet alleen de sectoren preventie en hulpverlening maar ook de bredere samenleving, stelt zich steeds meer vragen bij de alomtegenwoordigheid van gokreclame. En hoewel het beleidsplan acties formuleert over reclame voor kansspelen, blijven deze sterk ondermaats. VAD pleitte voor een totaalverbod op reclame (dat mogelijk gefaseerd kan worden ingevoerd) en gaf hiervoor concrete aanbevelingen vanuit wetenschappelijk onderzoek. De maatregelen in het huidige beleidsactieplan zijn echter vaag en ontoereikend. Effectieve maatregelen moeten vooral focussen op volumebeperkingen, waarbij een verbod op digitale reclame is aangewezen. Inhoudsbeperkingen zijn pas als laatste optie aan te bevelen omwille van de grote vatbaarheid voor interpretatie van de regels.
Waar VAD vragende partij was om de minimumleeftijd voor deelname aan alle kansspelen op te trekken tot 21 jaar, beperkt de verhoging van de minimumleeftijd in het beleidsactieplan zich tot sportweddenschappen. Het uitstellen van de beginleeftijd is een belangrijke doelstelling voor de preventie van gokproblemen. Een jonge beginleeftijd is een risico-indicator voor het ontstaan van gokproblemen op volwassen leeftijd. Het verhoogt de kans op fysieke, mentale en sociale problemen. Jongeren die vroeg beginnen met gokken hebben meer kans om afhankelijk te worden en kunnen ook sneller afhankelijk worden. Het is een gemiste kans om de leeftijdsgrens van 21 jaar niet te laten gelden voor alle kansspelen en dit zorgt voor onduidelijkheid in de communicatie en controle van de leeftijdsgrens.
Wetenschappelijk onderzoek naar gokken
Een laatste belangrijke maatregel die niet werd opgenomen in het plan, is het oprichten van een onafhankelijk onderzoeksfonds om neutraal onderzoek over kansspelen te financieren. Daarmee gepaard gaand zouden gokoperatoren met een vergunning hun databanken geanonimiseerd ter beschikking moeten stellen voor onderzoeks- en preventiedoeleinden. Deze maatregelen werden niet geadopteerd, maar wel wil men wetenschappelijk onderzoek stimuleren door gokstoornissen op te nemen als prioritair onderzoeksthema voor de oproep van 2022 in het Federaal Onderzoeksprogramma Drugs van de POD Wetenschapsbeleid (BELSPO).
Het is nu afwachten op de uitvoering van dit plan en de budgetten die hiervoor in de verschillende bevoegdheidsdomeinen vrijgemaakt zullen worden.
