Druggebruikende ouders en verantwoord ouderschap. PONDO helpt
PONDO is een samenwerkingsverband tussen MaPa (deelwerking van MSOC Vlaams-Brabant), Parel U.Z. Leuven – Campus Gasthuisberg, Neonatologie UZ Leuven – Campus Gasthuisberg, CKG De Schommel vzw, Kind & Gezin en het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Vlaams-Brabant. Het is een ondersteunend preventief netwerk dat samen met druggebruikende ouders op zoek gaat naar een verantwoord ouderschap. De veiligheid van het (on)geboren kind staat hierbij centraal.
Nood aan begeleiding van zwangere vrouwen die drugs gebruiken
In juli 2014 zetten we een eerste stap voor de oprichting van een samenwerkingsverband voor zwangere druggebruikende vrouwen. Dit initiatief kwam er omdat doorverwijzingen van zwangere druggebruikende vrouwen (en hun partners) naar MaPa niet altijd succesvol verliepen. Zo was er onduidelijkheid over wat er van de verschillende partners en cliënten werd verwacht. Wanneer we bijvoorbeeld een psychosociale begeleiding op vrijwillige basis voorstelden, gingen ouders geregeld niet op dit advies in. Hulpverleners waren bezorgd dat kinderen van druggebruikende ouders hierdoor onder de radar verdwenen. MaPa ging dan ook op zoek naar partners voor een preventief intersectoraal netwerk voor deze doelgroep. De samenwerking tussen verschillende diensten van het netwerk gaat uit van ieders specifieke deskundigheid. De veiligheid en ontwikkeling van de kinderen staat voorop.
Versterken van het ouderschap
De visie dat zwangerschap en druggebruik niet samengaan wordt gedragen door alle netwerkpartners. Vanuit deze bezorgdheid wordt een gezin bij het kernteam PONDO aangemeld en komt het netwerk samen. De zwangere vrouw, de partner en eventueel andere belangrijke derden worden hierop uitgenodigd. Het doel hierbij is een preventief netwerk op te starten, waarbij de veiligheid van het (on)geboren kind centraal staat. De genetische kwetsbaarheid van deze kinderen kan niet worden voorkomen. We hebben wel invloed op de mate waarin deze kwetsbaarheid ook effectief gevolgen heeft. Het netwerk streeft naar het verkleinen van het risicoprofiel bij deze kinderen. Samen met toekomstige ouder(s) zoeken we naar wat ze kunnen doen om de zorg voor hun kind te garanderen.
Samen met de ouders rond één tafel
PONDO is een adviesgroep, bestaande uit een vast kernteam met verschillende expertises. Het organiseert éénmalig een gesprek met het gezin. Vanuit een samenwerkingsrelatie activeren we de gezinsleden en stemmen we de hulpverlening op elkaar af. Met het oog op een goede start van het kind, bevorderen we zoveel mogelijk de kansen voor ouders. We bespreken in het netwerk openlijk bezorgdheden over het functioneren van de zwangere vrouw. Het netwerk werkt sàmen met de ouders. Ze worden aangesproken op hun eigen krachten en krijgen in de mate van het mogelijke de regie over hun leven en dat van de kinderen in handen.
Vele uitdagingen
De uitdaging van PONDO is om enerzijds de ernst van het druggebruik (en de impact hiervan op de foetus, het kind en de opvoeding) bespreekbaar te maken. Anderzijds is er de mogelijkheid om het samenwerken met het gezin te maximaliseren, het welzijn en de ontwikkelingskansen van kinderen van druggebruikende ouders te vergroten en een uithuisplaatsing te vermijden.
Samenwerking met het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling
Het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK) is betrokken vanuit zijn preventieve hulpverleningsrol. Indien de bezorgdheid voor de veiligheid van het kind blijft bestaan kunnen we een MaNo-dossier (maatschappelijke noodzaak) opmaken. Om de neutraliteit van het VK in het kernteam PONDO te vrijwaren, betrekken we in deze situaties een andere collega van het VK.
Vanuit een neutrale positie
De ervaringen zijn positief. Doordat we open met het gezin communiceren, vanuit een niet-veroordelende houding, merken we dat gezinnen zelf zeer goed kunnen reflecteren over welke pijnpunten er in hun situatie zijn en deze ook met ons delen. De leden van PONDO hebben geen rechtstreekse hulpverleningsband met het gezin. Dit blijkt een voordeel te zijn. Zo kan iedereen met zijn eigen expertise, vanuit een not-knowing positie, veel vragen stellen aan het gezin. We ervaren dat hulpverleners die nauwer betrokken zijn rekening houden met gevoeligheden van de ouders en daardoor bepaalde thema’s niet op tafel durven leggen.
Samen een plan maken
PONDO resulteert in een zeer duidelijk plan, waarin we krachten, bezorgdheden en to do’s bundelen. In dit plan houden we rekening met verschillende mogelijke scenario’s (stel het druggebruik geraakt niet gestopt, stel de biologische vader komt terug in beeld, …). Samen maken we afspraken over hoe we bezorgdheden in specifieke situaties kunnen verminderen.
Kansen geven
De ervaringen van de gezinnen zijn positief. Bij de start van een overleg zijn ze zenuwachtig. Nadien vertrekken ze met een gevoel er niet alleen voor te staan, merken ze dat we rekening houden met de oplossingen die zij aangeven en dat ze kansen krijgen. De open communicatie zorgt ervoor dat ouders weten welke acties genomen worden als bezorgdheden blijven bestaan.
Praktisch
PONDO is bereikbaar via de verantwoordelijken van het MaPa-project. Aanmeldingen verlopen via hen.
Joke Gabriel (0472/75 64 59)– Veerle Bex (0472/75 92 33)
M. Theresiastraat 109
3000 Leuven
016/23 65 67
mapaproject@hotmail.com
