Kempen 0,0%, Tournée Minérale in een lokaal jasje

Om het alvast officieel te maken: ook in 2025 komt Tournée Minérale terug, de negende editie al. VAD is, samen met communicatiebureau Happiness, die nieuwe jaargang volop aan het voorbereiden. Het concept wordt nog op punt gesteld, maar het is de bedoeling te tonen hoe verschillende mensen enthousiast ‘ja’ zeggen tegen de maand zonder alcohol, elk met hun eigen, persoonlijke motivatie. Dit zal, zoals steeds, verteld worden in filmpjes en andere social media content. Daarnaast ontwikkelen we nieuwe affiches en wordt ook de website grondig vernieuwd.

Maar dat is maar een deel van het verhaal. Voor wat er lokaal gebeurt, zijn niet VAD en Happiness de drijvende kracht, maar wel onze structurele partners: de preventiewerkers en de Logo’s. Omdat elke stad of gemeente anders is, zijn die initiatieven vaak erg uiteenlopend. Maar in de Kempen sloegen verschillende mensen de handen in elkaar om te komen tot een gestructureerde, overkoepelende aanpak. Het resultaat was een uitgebreide activiteitenkalender in de verschillende gemeentes van de Kempen, iets wat ze in 2025 hopen te kunnen herhalen. Om deze succesformule ook met de rest van Vlaanderen te kunnen delen, spraken we met Elly Van Nijen, intergemeentelijke preventiewerker Regio Middenkempen, Beerse, Turnhout, Oud-Turnhout en Vosselaar (CGG Kempen). In dit interview vertelt ze hoe deze lokale variant van de campagne tot stand kwam, en welke acties er allemaal onder vielen.

We hebben jullie initiatief met enthousiasme gevolgd, bedankt daarvoor! Kan je ons vertellen hoe het allemaal van start gegaan is?

Elly Van Nijen: Het idee is in 2023 ontstaan vanuit mijn stuurgroep in de regio Midden-Kempen. We merkten dat we regelmatig kortstondige, losstaande acties over alcohol organiseerden die wel zichtbaar waren, maar niet echt duurzaam. Met de intergemeentelijke preventiewerkers vroegen we ons af of dat niet beter kon. We kwamen al snel op het idee om aansluiting te zoeken bij Tournée Minérale, een bestaande campagne die al bekend was bij de bewoners en de lokale besturen.

“We zochten een manier om onze acties over alcohol minder losstaand te maken.”

We hebben daarop eerst de regio’s Zuiderkempen en Middenkempen gecontacteerd, en ook zij waren meteen enthousiast over het idee. Omdat het project zo wel grote proporties aannam, speelde ook Logo Kempen vanaf het begin een cruciale rol. Zij hebben onder andere heel wat materialen ontwikkeld, en hebben ook geprobeerd om nog andere gemeenten uit De Kempen warm te maken. Het was de start van een heel mooie samenwerking, waarbij we samen heel wat ideeën en materialen hebben kunnen ontwikkelen.

Hoe verhield Kempen 0,0% zich tot Tournée Minérale?

Elly: We hebben uiteraard snel contact genomen met Ruben, onze contactpersoon bij VAD. Maar het idee was wel al van in het begin om Tournée Minérale niet exact over te nemen zoals jullie het brengen. Een duidelijke link moest er wel zijn, maar we wilden het persoonlijker maken voor de Kempen, met een eigen naam en slogan.

Zo staat op de meeste materialen de bekende druppel van Tournée Minérale, maar de grote kop was wel steeds ‘Kempen 0,0%’. En we hadden een eigen slogan, “0% alcohol, 100% genieten”. We hebben daarbij natuurlijk wel kunnen leunen op de informatie en de materialen die VAD al voor Tournée Minérale ontwikkeld had. De positieve effecten van niet drinken waren bijvoorbeeld heel aanwezig in onze communicatie, en daarvoor hebben we ons gebaseerd op Tournée Minérale-teksten.

Wat moeten we eigenlijk verstaan onder ‘Kempen 0,0%’? Waar ging het over?

Elly: Het idee was dat elke gemeente in onze regio’s een preventie-activiteit over alcohol zou organiseren in de Tournée Minérale-periode. Samen met de preventiewerkers en het Logo hebben we een hele lijst aan mogelijke activiteiten bedacht. Met die lijst zijn we naar de lokale besturen gegaan, die dan een activiteit konden kiezen. Vanuit het intergemeentelijk preventiewerk hebben we hen dan ondersteund bij het organiseren van die activiteiten.

Over wat voor activiteiten ging dat zoal?

Elly: Dat was heel divers: workshops mocktails maken, lezingen, filmvoorstellingen, wandelingen met alcoholquiz, bartrainingen voor vrijwilligers van lokale dienstencentra en woonzorgcentra, de horeca mogelijkheden geven om hun alcoholvrije alternatieven in de kijker te zetten, … We hebben voor die lijst trouwens ook ons licht opgestoken bij VAD. Ruben heeft heel wat input gegeven op onze ideeën.

Hoe ging het dan in zijn werk om die activiteiten concreet in elke gemeente te organiseren?

Elly: De uitwerking werd echt per lokaal bestuur georganiseerd. Nadat zij hun keuze uit de lijst met activiteiten gemaakt hadden, ging ik met de gezondheidsambtenaar of schepen samenzitten. Ik probeerde dan helder te krijgen hoe het lokaal bestuur het zelf concreet zag, en welke rol ik daarin kon opnemen.

“We leverden de lokale besturen alles zo kant-en-klaar mogelijk aan.”

We hebben geprobeerd het de lokale besturen zo makkelijk mogelijk te maken. Uiteraard namen ze een deel van de organisatie op zich. Voor de filmvoorstellingen, bijvoorbeeld, moesten ze zelf een locatie vinden, en voor de mocktail-workshops moesten ze vrijwilligers vinden. Maar we probeerden hen wel zo veel mogelijk kant-en-klaar aan te leveren. Voor elke actie hebben we communicatieteksten geschreven om het te kunnen bekendmaken, via het gemeenteblad, een blog, de sociale media en de website van de gemeente. Waar dat nodig was, hebben Arnout (ten tijde van de actie ook een intergemeentelijke preventiewerker in de regio) of ikzelf ook introducties en nabesprekingen verzorgd. De filmvoorstellingen sloten we bijvoorbeeld af met een goed voorbereid en gekaderd interview met een ervaringsdrager van de Verslavingskoepel.

Opmerkelijk ook dat jullie activiteiten met en voor horecazaken wisten te organiseren. Dat is geen eenvoudige setting.

Elly: Ja, juist daarom dat het belangrijk is om hen persoonlijk te contacteren. Dat helpt echt om hen te overtuigen.

Voor die mocktailworkshops, bartrainingen en horeca-initiatieven deden wij, de preventiewerkers, een groot deel van het werk zelf: woonzorgcentra, lokale dienstencentra, cafés en restaurants benaderen, het project uitleggen en hen enthousiast maken, en als ze toezeiden uitleg of training gaan geven. Die bartrainingen gingen over het schenken van alcohol aan mensen die al te veel gedronken hebben.

De horecazaken die meededen, waren helemaal mee in het verhaal. Ze hebben mocktails op hun menu’s gezet en waren echt enthousiast! Ook daar hebben we trouwens een filmpje van gemaakt, dat was meteen een manier om hun inspanningen in de kijker te zetten.

Kempen 0,0% was meer dan de activiteitenlijst, niet? Er waren ook informatiepakketten?

Elly: Dat klopt! We hebben informatiepakketten samengesteld voor woonzorgcentra, lokale dienstencentra en sportclubs. Deze pakketten bevatten een begeleidende brief, informatie over het project, en heel wat relevante materialen, zoals de folders en posters van VAD. Niet alleen de Tournée Minérale-materialen trouwens. Het leek ons een uitgelezen moment om de bestaande preventiematerialen en -methodieken over alcohol in de kijker te zetten.

“De Tournée Minérale-periode is het uitgelezen moment om bestaande alcoholpreventiematerialen in de kijker te zetten.”

We hebben daarnaast ook heel wat eigen materialen ontwikkeld. Zoals affiches en drankviltjes voor de horeca, om het project bekend te maken. We hebben placemats laten maken met een quiz, en een receptenboekje met mocktails en andere alcoholvrije dranken. Al die materialen werden goed ontvangen.

We hebben ook filmpjes gemaakt met experts over de positieve invloed van minder drinken. We spraken met een psycholoog, met iemand van de AA, iemand van het JAC, een diëtiste, de drughulp 1e lijn en de Verslavingskoepel. Deze filmpjes zijn gedeeld om verschillende doelgroepen te bereiken. Waaronder ook mensen die misschien problemen met alcohol ervaren, en door de filmpjes misschien gemakkelijker de stap kunnen zetten naar verandering.

Hebben jullie veel van die informatiepakketten verspreid?

Elly: Het precieze cijfer weet ik niet van buiten, maar het waren er zeker meer dan 100. We hebben alle woonzorgcentra in de regio Middenkempen, Zuiderkempen en Kempenland bediend. Het was een hele klus om alles bij de mensen te krijgen. Maar we vonden het belangrijk! Zeker ook de woonzorgcentra: als het gaat over ouderen en alcohol is er nog zoveel ruimte voor verbetering.

Hoe blikken jullie terug op de eerste editie van Kempen 0,0% ?

Elly: Heel tevreden, uiteraard! Maar wij niet alleen. We hebben een evaluatie uitgevoerd: de lokale besturen uit de regio kregen een vragenlijst over hun ervaringen met het project. En daar kwam veel positieve feedback uit. De activiteiten en materialen werden goed onthaald, meestal kregen we 8, 9 of 10 als score.

We merkten wel dat het minder vlot gelopen was bij de mensen die pas later betrokken waren, dus dat onthouden we. Goed op voorhand inplannen is belangrijk.

Een mooi succesverhaal! Krijgt het een vervolg?

Elly: Het is de bedoeling om Kempen 0,0% in 2025 te herhalen! Uit onze evaluatie weten we ook dat de meeste steden en gemeenten die vorig jaar al meededen, dat helemaal zien zitten. En we hopen het nog te kunnen uitbreiden.

“We werken aan een inspiratiegids, met een duidelijke timing en stappenplan.”

We waren vorig jaar iets te laat om echt alle regio’s uit de Kempen mee te hebben. Dat kan ik snappen: de planning van de verschillende intergemeentelijke preventiewerkers liet dat niet meer toe. Daar houden we dit jaar rekening mee. Binnen de stuurgroepen van de verschillende regio’s werd het voorstel gedaan om het project te herhalen, en de lokale besturen waren enthousiast. Tegelijk zet Lieselot Wynants van Logo Kempen het project extra in de kijker op het regionaal overleg. We hebben ook aan de intergemeentelijke preventiewerkers de vraag gesteld om hun ondersteuning te bevestigen. Waar dat niet kan, zal het Logo de rol op zich nemen om die gemeentes in het verhaal te betrekken. We willen daarom ook een inspiratiegids maken waarin alles gebundeld staat, met een duidelijke timing en een stappenplan. Zo weten de lokale besturen wat ze moeten doen en wanneer.

Timing en planning zijn al een paar keer ter sprake gekomen. Hoe lang op voorhand moet je een project als dit opstarten?

Elly: Als je het echt goed wil doen, moet je er vroeg bij zijn. Zeker als het de eerste keer is dat je zoiets organiseert, want dan loop je sowieso tegen dingen aan waar je niet aan gedacht had.

Wij zijn in de zomer van 2023 gestart met het opmaken van het overzicht voor de lokale besturen. Je hebt daar een draagvlak nodig, hé. Je moet er rekening mee houden dat er een heel proces doorlopen moet worden voor een lokaal bestuur gekozen heeft welke acties ze willen uitvoeren. Dat vraagt tijd. Je moet het ten laatste in september of oktober kunnen voorleggen dus.

Dat is meteen mooi advies voor andere regio’s?

Elly: Absoluut: begin op tijd. Wacht daarvoor ook niet op VAD. Het is goed om te weten dat VAD een inhoudelijke campagne maakt voor op sociale media en de Tournée Minérale-website, je zal daar zaken van kunnen overnemen. Maar zij kunnen pas in het najaar de nieuwe materialen bekendmaken. Dan is het te laat om iets als Kempen 0,0% op te starten. De lijst met activiteiten, het in gang steken van de lokale besturen, dat staat eigenlijk los van de socialmediacampagne, dus daar kan je altijd mee beginnen.

“Je kan niet wachten op de nieuwe materialen van VAD.”

Al is het wel handig zo vroeg mogelijk een eerste idee te hebben van wat VAD in de nieuwe campagne precies gaat vertellen. Gewoon al de insteek of het thema. Want dan kunnen we er in de lokale teksten naar verwijzen. Hoe duidelijker de link met de grote campagne, hoe beter natuurlijk.

Dat is meteen ook goed advies voor ons, daar houden we rekening mee! Jullie zijn dus net als wij volop bezig met de volgende editie?

Elly: Zeker. Maar een tweede keer iets ondernemen gaat altijd iets vlotter dan de eerste keer. We kunnen nu leunen op het werk van vorig jaar. Kempen 0,0% editie 2025, komt dus helemaal in orde!

Ben jij actief als preventiewerker of Logo, en kriebelen je vingers om met de campagne aan de slag te gaan? Of je nu iets van de omvang van Kempen 0,0% plant, van Tournée Minérale gebruik wil maken om voor een bepaalde setting een alcohol- en drugbeleid van de grond te krijgen, of het liever houdt bij het plaatsen van bekendmakingsmateriaal daar waar je kan, je vindt heel wat nuttige informatie in het artikel ‘Aan de slag met Tournée Minérale, een maand zonder alcohol’.

Kwestie van onze eigen belofte aan Elly waar te maken, kregen de bekendmakingsteksten alvast een update over de ‘Ik zeg ja!’-rode draad van campagne 2025. De nieuwe affiches zijn er momenteel nog niet, maar komen er normaalgezien snel aan. De rest van de gedrukte materialen (stickers, bierviltjes, polsbandjes) blijft hetzelfde. Al het materiaal is gratis te verkrijgen via de bestelpagina op de Tournée Minérale-website.