Bovendien worden resultaten van een behandeling traditioneel geëvalueerd aan de hand van objectieve uitkomstmaten (bijvoorbeeld hoeveelheid en frequentie van gebruik, hospitalisatie). Recent is er nochtans meer aandacht voor het gebruik van subjectieve uitkomstindicatoren zoals levenskwaliteit en welzijn (Fischer et al., 2005; De Maeyer et al., 2009). In dat kader wordt aanbevolen om zogenaamde ‘patiëntgerapporteerde uitkomsten’ (Patient Reported Outcome Measures, of PROMs) en ‘patiëntgerapporteerde ervaringen’ (Patient Reported Experience Measures, of PREMs) te gebruiken in de gezondheidszorg. Deze PROMs en PREMs meten enerzijds de symptomen, kwaliteit van leven, fysiek en psychisch welbevinden zoals ervaren door de patiënten. Anderzijds evalueren ze hoe de geboden zorg ervaren wordt, onder andere op vlak van toegankelijkheid, continuïteit en communicatie.
Doelstellingen van de studie
De initiële doelstelling is om een zelfrapportage-instrument te ontwikkelen, gebaseerd op de recente en internationaal gevalideerde ICHOM Standard Set for Addictions (ICHOM, 2020). Hiermee zullen naast patiëntkarakteristieken ook PROMs en PREMs gemeten worden in verschillende behandelsettings voor patiënten met alcohol- en drugproblematieken. Er zal ook bekeken worden hoe deze evolueren tijdens en na de behandeling.
Daarnaast zullen we nagaan hoe dit zelfrapportage-instrument op gestandaardiseerde en systematische wijze geïmplementeerd kan worden in de verslavingshulpverlening in België. Het is de bedoeling unieke gegevens over uitkomsten en ervaringen van patiënten in verslavingshulpverlening op lange termijn te verzamelen.
Uitvoering van het onderzoek
Het project is een interdisciplinaire samenwerking tussen verschillende partners uit de domeinen psychologie & pedagogische wetenschappen (Universiteit Gent), geneeskunde & psychiatrie (Vrije Universiteit Brussel) en volksgezondheid & sociologie (Sciensano). Het netwerk werkt nauw samen met emeritus professor Wim van den Brink (Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam).
Dit onderzoek zal worden opgezet in verschillende behandelingsmodaliteiten in Vlaanderen, Wallonië en Brussel, waaronder ambulante niet-farmacologische behandeling, ambulante substitutiebehandeling, residentiële psychiatrische behandeling, drugvrije therapeutische gemeenschappen en mobiele teams.
Voorbereidend op de studie werd de ICHOM Standard Set for Addictions vertaald en aangepast.
In een eerste fase doen we een baseline-meting van alle deelnemers in de verschillende behandelingsmodaliteiten. Daarbij zullen demografische, klinische en interventiefactoren en PROMs verzameld worden aan de hand van het nieuw ontwikkeld zelfrapportage-instrument.
Later, op 45, 90 en 180 dagen na de baseline meting, zullen de deelnemers opnieuw gecontacteerd worden en worden PROMs en PREMs gemeten. Dit zal een zicht geven op het effect van de behandeling, hoe deze ervaren wordt en op de herstelindicatoren.
Verder zullen er bij een subgroep van de deelnemers diepte-interviews worden afgenomen na het follow-up moment van 180 dagen. Hiermee willen we diepgaande inzichten verwerven in de ervaringen van patiënten over behandeling en hersteltrajecten.
Tot slot zal worden nagegaan of en hoe dit nieuwe instrument kan worden afgestemd op en geïntegreerd in bestaande registratiesystemen zoals de Treatment Demand Indicator (TDI). Informatie die verzameld werd tijdens de studie zal als leidraad dienen voor aanbevelingen over toekomstige routinematige implementatie van PROMs en PREMs in alcohol- en drughulpverlening in België.
Referenties
Degenhardt, L., Charlson, F., Ferrari, A., Santomauro, D., Erskine, H., Mantilla-Herrara, A., … & Vos, T. (2018). The global burden of disease attributable to alcohol and drug use in 195 countries and territories, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. The Lancet Psychiatry, 5(12), 987-1012.
De Maeyer, J., Vanderplasschen, W., & Broekaert, E. (2009). Exploratory study on drug Users’ perspectives on quality of life: more than health-related quality of life?. Social Indicators Research, 90(1), 107-126.
Fischer, B., Rehm, J., Kim, G., & Kirst, M. (2005). Eyes wide shut?–A conceptual and empirical critique of methadone maintenance treatment. European addiction research, 11(1), 1-14.
ICHOM, Addiction Data Collection Reference Guide. 2020: International Consortium for Health Outcomes Measurement (ICHOM).
