Een psychofarmacabeleid in het woonzorgcentrum
Ongeveer acht op tien bewoners in woonzorgcentra gebruikt langdurig psychofarmaca. Ongeveer de helft van de bewoners neemt slaap- en kalmeringsmiddelen, iets minder dan de helft neemt antidepressiva en één op drie gebruikt antipsychotica. Dit gebruik is in heel wat gevallen niet in verhouding tot het voorkomen van de belangrijkste aandoeningen bij ouderen (ernstige depressie, slapeloosheid, psychoses, etc.) waar voor deze geneesmiddelen worden voorgeschreven.
Psychofarmaca onschuldig?
Psychofarmaca lijken op het eerste zicht onschuldig maar zijn dit vaak niet. Langdurig psychofarmacagebruik gaat bij ouderen gepaard met een verminderde levenskwaliteit en geeft heel wat nevenwerkingen. Zo verhogen ze onder andere het valrisico en hebben ze een negatieve invloed op het geheugen.
Waarom een psychofarmacabeleid?
Psychofarmaca worden nooit opgestart zonder reden, maar niet altijd om de juiste reden. Naast het evalueren van de reden van opstart, dient het onderliggende probleemgedrag aangepakt te worden. Niet-farmacologische alternatieven hebben hier de voorkeur.
Het doel van een beleid is niet om psychofarmaca te bannen uit woonzorgcentra, wel om correct en verantwoord gebruik aan te moedigen. Een psychofarmacabeleid gaat breder dan enkel het afbouwen van onterecht gebruik. Het is een sterk preventief middel, het verhoogt de levenskwaliteit, met minder probleemgedrag en dus minder nood aan psychofarmaca tot gevolg. Een duidelijk psychofarmacabeleid helpt om problemen te voorkomen en biedt een houvast om passend te reageren bij problemen. Dit filmpje visualiseert de meerwaarde van een beleid.
Artsen spelen een cruciale rol
Psychofarmaca worden opgestart door een arts. Hierdoor spelen zij een belangrijke rol. Een psychofarmacabeleid richt zich echter tot alle medewerkers van het woonzorgcentrum, van zorgverleners, paramedici tot onderhoudspersoneel. Iedereen kan hier een rol in opnemen. Er wordt gefocust op een mentaliteitswijziging waar niet-farmacologische alternatieven en levenskwaliteit centraal staan.
Hoe werk je een beleid uit?
Wie een beleid wil uitwerken kan gebruik maken van het draaiboek ‘Psychofarmaca in woonzorgcentra: samen op weg naar minder.’ Aan de hand van verschillende stappen, richtlijnen en materialen werk je met alle medewerkers van het woonzorgcentrum aan een effectief en efficiënt beleid. In de eerste stap werk je aan de visie van het woonzorgcentrum op bewoners en het gebruik van psychofarmaca. Vervolgens concretiseer je deze visie in de uitwerking van verschillende acties die vorm krijgen binnen de verschillende strategieën van een beleid.
Dit draaiboek ondersteunt iedereen in de woonzorgcentra die zich aangesproken voelt door het thema en het op de agenda wil zetten. Dit kunnen hulpverleners of teamverantwoordelijken zijn die willen nadenken over effectief en efficiënt psychofarmacagebruik, zodat de aanpak verbetert en/of stroomlijnt. Beleidsmedewerkers en directies kunnen dit op het niveau van het hele woonzorgcentrum aankaarten.
Aan de slag
Als woonzorgcentrum kan je met dit draaiboek zelfstandig aan de slag. Er is steeds een persoon die het project zal coördineren: de psychofarmacacoördinator. Deze wordt ondersteund door een psychofarmacateam. Voor je aan de slag gaat met een psychofarmacabeleid kan het zinvol zijn om de kennis van het psychofarmacateam over psychofarmaca in woonzorgcentra te versterken. Voor deze vorming kan je vanaf januari 2019 terecht bij het regionaal CGG preventiewerk tabak, alcohol en drugs.
In het kader van project procesbegeleiding preventie binnen zorg en welzijn kan je een beroep doen op een procesbegeleider via www.gezondleven.be/procesbegeleidingwoonzorgcentra. Een procesbegeleider werkt als een neutrale begeleider en levert expertise over het thema. Verwacht geen pasklare antwoorden, maar ondersteuning en coaching bij het ontwikkelen van een beleid op maat van jouw werking.
