Onderzoek naar jongeren met alcoholintoxicaties: 145 ziekenhuisopnames per jaar in Antwerpen
Onderzoekers van de leerstoel ‘Reinier de Graaf Jongeren en Alcohol’ aan de Universiteit Antwerpen, deden een dossieronderzoek naar jongeren met alcoholintoxicaties in de stad Antwerpen. De resultaten van dit onderzoek verschenen in augustus 2023 in het tijdschrift Children.
De onderzoekers analyseerden de dossiers van jongeren van 10-17 jaar oud die werden opgenomen in één van de Antwerpse ziekenhuizen. Het doel van het onderzoek was meer inzicht krijgen in het aantal jongeren dat met een alcoholintoxicatie in het ziekenhuis belandt, de achtergrond van deze jongeren en mogelijke risicofactoren voor overmatig alcoholgebruik binnen deze doelgroep. Eerder waren er namelijk enkel schattingen bekend van jongeren met alcoholintoxicaties in België: zo schatte het InterMutualistisch Agentschap het aantal jongeren dat opgenomen werd in het ziekenhuis en gelijktijdig een screening van de bloedalcoholwaarde kreeg, op 2.234 gevallen in 2018. Het inzicht in deze doelgroep vergroten, kan helpen in het ontwikkelen van passende preventieve maatregelen om dit probleem van alcoholintoxicaties onder jongeren verder terug te dringen.
Over een periode van 7 jaar (2015-2021) analyseerden de onderzoekers de dossiers van alle jongeren die in één van de 8 ziekenhuizen in de stad Antwerpen bij de spoedgevallendienst terechtkwamen. Alle jongeren die een verhoogde bloedalcoholwaarde hadden of de klinische tekenen van een alcoholintoxicatie vertoonden, werden meegenomen in het onderzoek en de gegevens uit hun dossiers werden anoniem verwerkt en geanalyseerd.
Ruim een derde van de opgenomen jongeren onder leeftijdsgrens voor alcohol
In totaal werden 1.016 jongeren met een alcoholintoxicatie opgenomen in de Antwerpse ziekenhuizen over de periode van 2015 tot en met 2021, met een gemiddelde van 145 opnames per jaar. In 2019 was er een duidelijke toename van de hospitalisatieratio, gevolgd door een sterke afname in 2020 en opnieuw een toename in 2021. De COVID-19-pandemie en bijbehorende lockdown in 2020 zouden mogelijk een rol kunnen spelen in de schommeling van deze cijfers.
De mediane leeftijd van de opgenomen jongeren was 16,6 jaar en bleef gelijk over de studieperiode. Hierbij viel op dat ruim een derde van de opgenomen jongeren onder de wettelijke leeftijdsgrens voor alcohol van 16 jaar viel. Verder werden over de gehele periode meer jongens dan meisjes opgenomen, hoewel in de jongere leeftijdsgroep (tot en met 14 jaar oud) en in het jaar 2021 meer meisjes werden opgenomen.
Screening van gelijktijdig gebruik van illegale drugs gebeurde slechts bij 30% van de jongeren (via een urinedrugscreening). Wanneer de resultaten van de drugscreening en zelfrapportage van druggebruik gecombineerd werden, bleek 10% van de jongeren gelijktijdig illegale drugs gebruikt te hebben. Hierbij was cannabis de meest voorkomende drug.
Risicofactoren voor een ernstigere alcoholintoxicatie
De jongeren uit het onderzoek hadden een mediane bloedalcoholconcentratie van 1,95 g/L ten tijde van de opname, wat overeenkomt met ongeveer 6-10 standaardglazen alcohol. De onderzoekers keken ook naar mogelijke risicofactoren voor een hogere bloedalcoholconcentratie en dus een ernstigere alcoholintoxicatie. Hierbij viel op dat oudere jongeren en jongeren die werden opgenomen met verminderd bewustzijn, vaker een hogere bloedalcoholwaarde hadden. Bij jongeren met gelijktijdig druggebruik werd juist een lagere bloedalcoholwaarde gezien, waarschijnlijk doordat er bij deze jongeren al eerder medische hulp werd gezocht vanwege een ernstigere klinische situatie door de combinatie van alcohol met illegaal druggebruik.
Inzichten en vervolg
Over de onderzoeksperiode werd geen afnemende trend van jongeren met een alcoholintoxicatie in Antwerpen gezien. Dit is in lijn met de resultaten van de VAD-leerlingenbevragingen van 2000 tot 2019. Daaruit bleek dat zowel het aantal jongeren dat ooit al alcohol gebruikte als het aantal jongeren dat regelmatig alcohol gebruikt afnam, maar dat het problematisch gebruik, zoals bingedrinken, gelijk bleef.
De mediane leeftijd van 16,6 jaar oud nam niet toe over de studieperiode. Dit is in tegenstelling tot studies in Nederland, waar een toename van de leeftijd van jongeren met een alcoholintoxicatie werd gezien over de afgelopen jaren. Nederlandse onderzoekers verklaren dit door de wetswijziging in 2014, waarbij de minimale leeftijdsgrens van alcohol werd opgetrokken van 16 naar 18 jaar oud. Dit zou ook in België een belangrijke overweging kunnen zijn om de leeftijdsgrens op te trekken: dat zou kunnen leiden tot een toename van de leeftijd waarop jongeren met een alcoholintoxicatie in het ziekenhuis terechtkomen, en daarmee dus ook tot een verlaging van het risico op alcoholafhankelijkheid en -verslaving op latere leeftijd.
Om de inzichten in deze doelgroep nog meer te vergroten en de kans op herval te verminderen, zetten de onderzoekers van de leerstoel aan de Universiteit Antwerpen recent een nieuwe studie op die nu nog loopt. Binnen deze studie, de SPIRIT-studie, is een nazorgtraject voor jongeren met een alcoholintoxicatie in Antwerpen opgezet: de jongeren worden gescreend, men betrekt de ouders en met motiverende gespreksvoering wordt ingezet op het verminderen van het problematische alcoholgebruik.
Het artikel in Children kan hier geraadpleegd worden. Op de website van de Universiteit Antwerpen vind je meer informatie over de leerstoel Reinier de Graaf Jongeren en Alcohol.
