Skip to main content

Zorg voor personen met een handicap

Als begeleider kan je heel wat betekenen voor personen met een handicap, zowel op vlak van preventie, als in de begeleiding van cliënten die alcohol of drugs gebruiken, risicovol gamen of gokken. We kunnen je daarbij ondersteunen. 

Personen met een handicap: een kwetsbare groep

Door vermaatschappelijking van de zorg en inclusie komen mensen met een verstandelijke beperking, niet-aangeboren hersenletsel, autisme, … steeds meer in contact met alcohol, cannabis en andere illegale, drugs, psychoactieve medicatie, gokken en risicovol gamen. En zo wordt ook de zorg voor personen met een handicap vaker met alcohol- en druggebruik en -misbruik geconfronteerd.

Hoewel mensen met een verstandelijke beperking niet meer middelen gebruiken dan de algemene bevolking, zijn ze wel kwetsbaarder: ze komen sneller in de problemen met middelengebruik, gokken of gamen en de problemen zijn vaak ernstiger. Dat kan begeleiders en diensten dus voor heel wat uitdagingen stellen.

Meer weten?

In het draaiboek ‘Mijn cliënt en middelengebruik, gamen en gokken‘ vind je in het hoofdstuk ‘Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking en autisme‘ meer info over specifieke kwetsbaarheden, risicofactoren, de functie en de gevolgen van gebruik, gamen en gokken bij deze doelgroep. 
Volg gratis de online vorming

‘Een kwaliteitsvol alcohol- en drugbeleid in je organisatie’
Download de fiche

Alle relevante methodieken en materialen, gegroepeerd per pijler van een alcohol- en drugbeleid 

Een alcohol- en drugbeleid in je organisatie

Het voorkomen, begeleiden en beperken van problemen door alcohol, drugs, gamen of gokken is niet de taak van één iemand alleen. Als begeleider sta je sterker als je kan terugvallen op een coherente en gemeenschappelijke aanpak in je organisatie. Zo’n aanpak wordt uitgewerkt in een alcohol- en drugbeleid op maat van je organisatie.

Wat is een alcohol- en drugbeleid? Dit is een samenhangend geheel van afspraken over hoe je organisatie omgaat met middelengebruik, gamen en gokken. Het beleid baseert zich op vier pijlers:

  • duidelijke afspraken en regels rond gebruik en gedrag
  • zorg en begeleiding voor cliënten met een middelenproblematiek
  • educatie: informeren en sensibiliseren over onder andere de risico’s van gebruik
  • omgevingsinterventies: een omgeving creëren die gezond gedrag stimuleert

Een beleidsmatige aanpak zorgt ervoor dat alle initiatieven binnen de organisatie op elkaar afgestemd zijn en maximaal effect hebben.

Een beleid uitwerken op maat van jullie dienst?

Het draaiboek ‘Een beleid rond middelengebruik, gamen en gokken bij mensen met een verstandelijke beperking’ helpt jullie hierbij. In dit draaiboek vind je concrete handvatten, methodieken, praktijkvoorbeelden en tips om een aanpak uit te werken op maat van jullie dienst, cliënten én begeleiders.
Ondersteuning nodig?

Je kan je gratis laten coachen bij het uitwerken of updaten van een alcohol- en drugbeleid. Een preventiewerker tabak, alcohol en andere drugs verbonden aan het CGG van jouw regio begeleidt je dan gedurende dit proces.

Vind hun contactgegevens in de doorverwijsgids
Juridische vragen?

Op welk wettelijk kader kan je als begeleider beroep doen? Hoe ver reikt jouw beroepsgeheim? Kan jij of jouw organisatie aansprakelijk worden gesteld wanneer er iets gebeurt? … 

Raadpleeg de juridische handvatten voor alcohol en drugs in de zorg- en welzijnssector

Praten met cliënten over alcohol, drugs, gamen en gokken

Als begeleider maak je je soms zorgen over het alcohol- of druggebruik, risicovol gamen of gokken van cliënten. Cliënten staan echter niet altijd open voor een gesprek hierover. Vaak zien zij zelf hun gedrag niet als problematisch; de bezorgdheid komt vooral uit hun omgeving. Toch is het cruciaal om deze gesprekken aan te gaan.

Waarom tijdig ingrijpen belangrijk is. Vroegtijdige signalering van alcohol- of druggebruik, risicovol gamen of gokken, kan veel problemen voorkomen. Hoe eerder je actie onderneemt, hoe groter de kans dat je met eenvoudige interventies verandering bereikt. In een vroeg stadium heb je als begeleider nog veel mogelijkheden om cliënten te helpen, vaak zonder dat een gespecialiseerde aanpak nodig is.

Op zoek naar concrete gespreksmethodieken?

De publicatie ‘Mijn cliënt en middelengebruik, gamen en gokken: leidraad & inspiratiebox om te gebruiken bij mensen met een beperking’ biedt je tips en tools om het gesprek aan te gaan. Je hoeft geen expert te zijn in deze thema’s om aan de hand van deze leidraad met je cliënt aan de slag te gaan. Als je deze thema’s op een niet-veroordelende manier aankaart, dan staan de meeste cliënten open voor een gesprek. Tips voor een motiverende gespreksstijl en een inspiratiebox met 25 concrete gespreksmethodieken helpen je daarbij op weg.

Informatie geven over middelengebruik, gamen en gokken

Cliënten of hun omgeving kunnen vragen hebben over alcohol, cannabis, gamen, gokken of psychoactieve medicatie. Maar ook als begeleider kan je bezorgd zijn over het gebruik of het game- of gokgedrag van je cliënt, bijvoorbeeld omdat je de impact ervan ziet op verschillende levensdomeinen.

Met de brochurereeks ‘Wat je moet weten over…’ kan je in eenvoudige taal en met veel visuele ondersteuning informatie geven over alcohol, cannabis, gamen, gokken en psychoactieve medicatie. In de brochures komen verschillende veelgestelde vragen aan bod. Kies samen met je cliënt er één uit om samen te bekijken. Zo doseer je de hoeveelheid informatie die je meegeeft.

Deskundigheidsbevordering begeleiders

Zoek je als begeleider of hulpverlener meer informatie over middelengebruik, gamen en gokken bij je cliënten? Welke signalen erop kunnen wijzen dat middelengebruik, gamen of gokken uit de hand loopt en/of voor problemen zorgt? Of wat signalen van een verstandelijke beperking kunnen zijn? Of wil je meer weten over motiverende gespreksvoering? 

Provinciale vormingen voor begeleiders

Jaarlijks organiseert VAD de vorming ‘Mijn cliënt en middelengebruik, gamen en gokken’ voor begeleiders. In deze opleiding krijg je info, tips en methodieken mee om hierover in gesprek te gaan met je cliënt. Check hier wanneer er een volgende editie in jouw provincie doorgaat.