Een oma getuigt: “De mama van mijn kleinzoon heeft een drankprobleem.”
‘Mijn kleinzoon Lucas* is acht jaar. Pas na zijn geboorte merkten mijn man en ik dat zijn mama een drankprobleem heeft. Ze kan dit goed verbergen voor de buitenwereld,’ vertelt Anneleen*.
Ze getuigde over haar ervaring op het webinar (Z)onder invloed voor grootouders van kleinkinderen van wie de ouders een afhankelijkheidsproblematiek hebben. Naast dit webinar waren er nog 4 andere webinars gericht naar partners, ouders en kinderen van mensen met een drank-, drug-, medicatie of gokprobleem.
‘De mama van Lucas is alleenstaand. Ook zijn papa kampt met een alcoholprobleem, waardoor hij niet voor Lucas kan zorgen’, zegt Anneleen, die samen met haar man veel zorg opneemt voor hun kleinzoon. ‘Lucas slaapt twee à drie avonden per week bij ons. Zaterdag gaan we meestal met hem zwemmen. Ook de andere oma zorgt voor Lucas, maar naast de mama neem ik de grootste zorgtaak op’, zegt Anneleen.
Doordat ze zoveel tijd samen doorbrengen, is Anneleen voor Lucas een steun en toeverlaat. Hij vertelt haar veel: ‘Soms zijn het verhalen waardoor ik me zorgen maak. Zaken waarvan ik denk: dit kan niet, dat gaat te ver. Zeker toen Lucas nog echt klein was, maakte ik me vaak zorgen over zijn welzijn en zijn veiligheid. Mijn man was er wat rustiger in dan ik.’
“Lucas voelt goed aan wat zijn mama nodig heeft en zorgt voor haar.”
Nu Lucas wat groter is, is Anneleen geruster in de situatie: ‘Lucas is nu veel zelfredzamer. Toch maak ik me wel zorgen over zijn ontwikkeling en ontwikkelingskansen.’ Lucas voelt zich op zijn jonge leeftijd ook al erg verantwoordelijk voor zijn mama: ‘Het is een gevoelig en aanhankelijk kind. Hij voelt zijn mama haarfijn aan. Hij is vaak bezorgd om haar en bang dat er iets met haar zou gebeuren. Hij weet wat zijn mama nodig heeft en zorgt voor haar. Hij is ook heel loyaal naar haar toe. We letten erop dat we zeker niets negatiefs over haar zeggen’, zegt Anneleen.
Ondersteunende hulp voor grootouder
Zorg dragen voor Lucas en tegelijk omgaan met zijn mama en de moeilijkheden die haar problematiek met zich meebrengt, is een delicate evenwichtsoefening. Anneleen had dan ook nood aan extra ondersteuning om met de situatie om te gaan. Het was haar echter niet duidelijk waar ze als grootouder in de hulpverlening terechtkon. Haar hulpvraag ging vooral over opvoeding in een situatie waar alcoholproblemen een rol spelen. Ze wilde weten hoe ze in zo’n lastige omstandigheden het best zorg kon dragen voor haar kleinzoon.
Ze kwam eerst terecht bij Huis van het Kind dat haar doorverwees naar het CGG: ‘Daar kreeg ik het advies om te praten met de mama van Lucas en haar te motiveren om te stoppen met drinken. Dan zou er veel mogelijk zijn volgens hen. Maar dat was mijn vraag niet. Ik wilde Lucas vooral in de bestaande situatie kunnen ondersteunen.’
De belangrijkste informatie kreeg Anneleen via de lijn 1712, een hulplijn van het CAW en het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling. ‘Ik heb lang geaarzeld om hen te bellen. Er was in mijn ogen namelijk geen sprake van mishandeling. Als Lucas zijn mama nuchter is, zorgt ze goed voor hem. Ze is lief en knuffelt hem veel. Hij is altijd netjes gekleed en goed verzorgd. Hij komt op tijd op school en heeft boterhammetjes en een stukje fruit mee. Mijn man zegt weleens: “Zijn mama doet wat ze kan, maar ze kan niet veel.”’
Een zorgnetwerk uitbouwen
Uiteindelijk belde Anneleen dan toch naar 1712, waar ze te horen kreeg dat mishandeling ruimer gaat dan enkel fysieke mishandeling. Zo is er ook emotionele mishandeling en verwaarlozing. Daarnaast zeiden ze dat Anneleen terechtkon bij de politie of bij de school: ‘Als er gevaar is, moest ik de politie contacteren. Lucas zijn mama zou dan ook weten dat we aangifte hadden gedaan. Maar er dreigt geen gevaar. Lucas zijn mama is niet agressief. De school zou eventueel ook iets kunnen doen, maar dat gaat trager. Het voordeel is dat de school dan ‘de boeman’ is en dat wij onze vertrouwensband met de mama behouden.’
De politie betrekken vond Anneleen geen goed idee: ‘Ik was bang dat Lucas dan geplaatst zou worden. Waar zou hij dan terechtkomen? Dan ben ik hem misschien kwijt. Maar blijkbaar kijkt men bij problemen altijd eerst of er een oplossing is in de familie, zeker ook bij de grootouders.’
“Het drankprobleem bespreken, doen we niet meer. Dat loopt altijd uit op ruzie. We zwijgen nu om de vrede te bewaren.”
Anneleen zocht ook steun bij een psychologe. ‘Zij raadde me aan om met iedereen in Lucas zijn omgeving te gaan praten: de schooldirecteur en clb-begeleider, de sportclub, scouts, hobbyclub, … Met de duidelijke boodschap dat de mama van Lucas een drankprobleem heeft en met de vraag ons te verwittigen als ze iets vreemds opmerken in haar gedrag of in wat Lucas vertelt. Zo kan er nog meer een zorgnetwerk rond Lucas ontstaan.’ Ook Lucas’ andere oma en een tante spelen een belangrijke rol in het zorgnetwerk.
Daarnaast werkt de familie ook aan Lucas’ zelfredzaamheid. ‘Hij kent mijn nummer vanbuiten en heeft het ook al een keer gebruikt. Helaas was zijn mama daar toen boos over’, zegt Anneleen. ‘Ook het nummer 112 hebben we hem geleerd voor het geval er iets zou gebeuren.’
Goede zelfzorg is essentieel
Een andere voorwaarde om zorg te kunnen dragen voor Lucas, is een goede band met zijn mama behouden. Al is dat niet altijd gemakkelijk: ‘Het drankprobleem bespreken, doen we niet meer. Dat loopt altijd uit op ruzie. We zwijgen nu om de vrede te bewaren. Dat betekent dat we voldoende afstand bewaren, niet te lang en niet te dicht contact’, zegt Anneleen.
Het contact kan ook behoorlijk stressvol zijn: ‘Ze is vriendelijk als ze iets nodig heeft en kan heel kwaad worden als ze niet krijgt wat ze vraagt. Haar stemming kan snel omslaan. Het maakt dat we constant alert moeten zijn. Jammer genoeg wijst ze ook elke vorm van begeleiding af’, vertelt Anneleen. Door de lastige situatie is het voor Anneleen heel belangrijk om goed voor zichzelf te zorgen: ‘Erover praten met mijn man en met de andere oma, de persoonlijke begeleiding van de psychologe en mijn dagelijkse meditatie helpen me daarbij.’
*Om privacyredenen zijn Lucas en Anneleen pseudoniemen
Is dit verhaal herkenbaar? Maak jij je ook zorgen om een (klein)kind? Wil je weten waar je terecht kan voor hulp? Praat erover met De Druglijn. Anoniem, zonder taboe, zonder oordeel.
