Het Brugse drugbeleid: een inspirerend recept voor lokaal succes
Brugge staat bekend om haar betoverende grachten en middeleeuwse straten, maar achter deze historische façade schuilt een stad die ook haar maatschappelijke verantwoordelijkheid niet uit de weg gaat. Tijdens de VAD-studiedag 2024 werd duidelijk hoe Brugge een voorloper is in het aanpakken van alcohol- en drugproblemen, met een vernieuwende en samenhangende aanpak die andere steden kan inspireren. Iris Maertens (coördinator drugbeleid stad Brugge) en Giovanni Laleman (CGG Noord-West-Vlaanderen) gaven een inkijk in de Brugse succesformule, waar cocreatie en sectoroverstijgende samenwerking de sleutel vormen. Het resultaat? Een evenwichtige strategie die toont dat lokaal beleid meer kan zijn dan losse initiatieven – het kan een krachtig, samenhangend geheel vormen dat écht het verschil maakt.

Een historische basis: van 1994 tot nu

In een videoboodschap gaf Koen Timmerman (20 jaar diensthoofd preventie Stad Brugge tot 2019) een inkijk in de geschiedenis van het Brugse drugbeleid. De basis ervan werd al 1994 gelegd. Op initiatief van het toenmalig stadsbestuur en in samenwerking met lokale partnerorganisaties, werd het drugoverlegplatform Brugge boven het doopvont gehouden. Van bij haar ontstaan gaf dit platform een brede invulling aan de drugthematiek: het werkte sectoroverschrijdend en besteedde aandacht aan illegale drugs, alcohol en medicatie. Door het nemen van structurele maatregelen ging het platform ook verder dan louter sensibilisering.
Sinds de jaren 2000 heeft Brugge een drugbeleidscoördinator en in 2006 werd de eerste adviesraad voor drugpreventie opgericht. Vanaf die periode nam de stad de regie van het drugbeleid in handen. Er kwam een eigen drugbeleidsplan, gebaseerd op een grondige lokale analyse. Dit plan legde de basis voor een beleid dat meebeweegt met veranderende maatschappelijke noden.
Een lokaal beleidsplan gebaseerd op een lokale omgevingsanalyse
Drie decennia later staat Brugge aan de vooravond van het zesde drugbeleidsplan, dat van 2026 tot 2030 zal lopen. Een belangrijke pijler van dit succes is een brede omgevingsanalyse die als basis dient voor het beleidsplan. Voor die lokale omgevingsanalyse werkte Stad Brugge in 2024 samen met VAD en maakte gebruik van de nieuwe VAD-tool voor het maken van een lokale omgevingsanalyse. Net geen 500 stakeholders vulden de bevraging in. Aanvullend werden verdiepende gesprekken en focusgroepen georganiseerd om verschillende perspectieven in kaart te brengen en cijfers in de juiste context te plaatsen.
Sectoroverstijgende cocreatie als sleutel
De kracht van de Brugse aanpak is ongetwijfeld de samenwerking tussen verschillende sectoren. Het drugbeleid is niet alleen de verantwoordelijkheid van zorg- en welzijnsorganisaties, maar ook van onderwijs, politie en andere stadsdiensten. Deze samenwerking zorgt voor vernieuwende ideeën en gedeelde verantwoordelijkheden.
Een veelzeggende uitspraak uit de presentatie was: “Het is altijd verrijkend om te horen hoe het in andere domeinen loopt, een vorm van kruisbestuiving.” Deze aanpak heeft geleid tot een lokaal netwerk van professionals en partners die samen complexe problemen aanpakken en werken aan langetermijnoplossingen binnen het drugbeleidsplan.
‘Public health is politics’: tussen langetermijnvisie en onmiddellijke actie

Een spanningsveld in elk beleid is het vinden van de juiste balans tussen zichtbare acties op korte termijn en een duurzame visie op lange termijn. Ook in het Brugse drugbeleid is die balans belangrijk. Schepen Mathijs Goderis lichtte dit spanningsveld toe in een videoboodschap. Hij haalde aan dat een effectief beleid verder moet kijken dan de waan van de dag. Het is essentieel om in te zetten op wetenschappelijk onderbouwde acties op lange termijn, terwijl er in het beleidsplan voldoende ruimte blijft voor kortetermijnacties.
Concrete casussen: inspiratie uit de praktijk
Communicatie: transparantie zonder sensatie
Een belangrijk onderdeel van het Brugse drugbeleid is de communicatie over alcohol en andere drugs. Hoe informeer je burgers, politiek en media over een gevoelig onderwerp dat snel tot polarisatie en sensatie kan leiden? Brugge kiest voor een doordachte, proactieve benadering.
Wanneer er problematische signalen zijn of wanneer spectaculaire, angstaanjagende berichten in de media verschijnen, worden deze onderzocht en de dramatische toon wordt afgezwakt. Dit gebeurt door binnen het bestaande netwerk naar de concrete bevindingen te vragen en uit te wisselen via focusgroepen . Dat zorgt voor een meer realistische beeldvorming.
Brugge(n) Voor Jongeren
Via de netwerktafels ‘Brugge(n) voor jongeren’ brengt Brugge professionals samen om complexe problemen van jongeren te bespreken en ervaringen uit te wisselen. Dit netwerk, dat bestaat uit Brugse hulpverleningsorganisaties, bundelt de krachten om jongeren in complexe situaties beter te ondersteunen. De netwerktafels dienen niet alleen als leerplatform, maar ook als bron van beleidsaanbevelingen. Ze benadrukken het belang van gedeelde verantwoordelijkheid, kennisopbouw en professionalisering binnen het veld. Binnen dit netwerk kan er ook beroep gedaan worden op signaalambassadeurs (gemandateerde vertegenwoordigers uit verschillende jeugdhulporganisaties) om signalen grondig te onderzoeken vanuit de praktijk.
Opleiding voor de Politiezone Brugge

Een belangrijke en actieve partner binnen het Brugse drugbeleid is de lokale politie. Sinds 2022 maken alle operationele leden binnen de Brugse politie via een unieke training kennis met de geïntegreerde kijk op verslaving die men binnen preventie hanteert. Het programma bevat praktische modules over onder meer de gedragseffecten van verslaving en getuigenissen van ervaringsdeskundigen. Dit leidt niet alleen tot een beter begrip, maar ook tot een menselijkere benadering van problematische situaties. Tot op heden volgde reeds ongeveer de helft van het Brugse politiekorps deze opleiding.
Preventie in balans: tussen wetenschap en pragmatiek
De Brugse aanpak combineert wetenschappelijke inzichten met praktische haalbaarheid. Volgens Maertens en Laleman is preventie “volwassen geworden” – een volwassenheid die blijkt uit het vermogen om flexibel en creatief om te gaan met de uitdagingen van vandaag. Preventieprofessionals spelen hierbij een belangrijke rol als betrouwbare partner voor het beleid en alle lokale stakeholders.