Visie op 55-plussers en alcohol
Naarmate je ouder wordt, wordt de impact van alcohol op je lichaam groter. Daarom hebben oudere volwassenen bij alcoholgebruik met extra risico’s te maken. Problemen door alcoholgebruik voorkomen en verminderen is dan ook een belangrijke doelstelling. In de nieuwe VAD-visietekst ‘55-plussers en alcohol’ ontdek je onder andere meer over de cijfers, specifieke risico’s en de preventie en aanpak van alcoholproblemen bij 55-plussers. In dit artikel geven we een greep van wat je in de visietekst kan vinden.
Preventie over alcohol naar 55-plussers
De overgang van ‘volwassene’ naar ‘oudere volwassene’ wordt vaak vastgelegd op 65 jaar, de pensioenleeftijd. In de visietekst spreken we vanuit preventief oogpunt echter over oudere volwassenen of ouderen vanaf de leeftijd van 55 jaar. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het alcoholgebruik hoger ligt bij 55-plussers en dat de impact van alcohol op hun lichaam groter is.
Alcoholpreventie bij 55-plussers moet problemen door alcohol voorkomen, om hun levenskwaliteit te verbeteren. Problemen ontstaan door een complex samenspel van factoren die te maken hebben met het middel, de persoon en de omstandigheden waarin er wordt gedronken. Er zijn dus geen eenvoudige oplossingen. Een veelzijdige aanpak met inzet op verschillende strategieën is nodig.
Waar hou je best rekening mee in preventie naar 55-plussers?
- Werk op maat van de doelgroep 55-plus:
- Betrek 55-plussers zo actief mogelijk en hou er rekening mee dat 55-plussers een diverse doelgroep zijn: van een werkende 55-plusser, over een actieve 65-plusser tot een oudere die in een woonzorgcentrum verblijft. Stem je preventie dus af op de specifieke behoeften van deze verschillende subdoelgroepen. Hou in het bijzonder ook rekening met de genderverschillen bij 55-plussers, mannen en vrouwen vertonen ander drinkgedrag. Neem eveneens sociaal-economische verscheidenheid in acht.
- Erken de kracht van oudere volwassenen, hun levenservaring en kennis.
- Motiveer hen om voor hun persoonlijke gezondheid het heft in eigen handen te nemen.
- Zet in de eerste plaats in op het voorkomen van geestelijke gezondheidsproblemen.
- Versterk kennis, attitudes en vaardigheden:
- Het is aanbevolen om 55-plussers te sensibiliseren en te informeren over zowel de verschillende specifieke gezondheidsrisico’s als over de preventieve richtlijn voor alcoholgebruik.
- Om dit te ondersteunen is het belangrijk 55-plussers de nodige attitudes en vaardigheden aan te leren om adequaat met alcohol om te gaan: het drinkgedrag aanpassen aan de persoonlijke veroudering, een veranderende levenssituatie, medicatiegebruik, en bij gezondheidsproblemen.
- Geef geen grote hoeveelheid informatie.
- Gebruik positieve boodschappen:
- Benadruk de winst qua emotioneel welbevinden en levenskwaliteit.
Een alcoholbeleid maakt je preventieve aanpak duurzaam
Preventie werkt het best als ook de omgeving wordt aangepakt. Als je in contexten waar 55-plussers veel komen een alcoholbeleid op poten kan zetten, heeft je aanpak maximaal effect.
- Werk in organisaties die belangrijk zijn voor 55-plussers aan een alcoholbeleid:
- Oudere volwassenen met meer zorgnoden bevinden zich vaker in een context (woonzorgcentrum, thuiszorg, ziekenhuis …) waar een alcoholbeleid een grote impact kan hebben.
- Organisaties in het verenigingsleven of andere vrijetijdsbestedingen (bewegings- en sportactiviteiten, artistieke activiteiten …) nemen vaak een belangrijke plaats in het leven van 55-plussers. Ook binnen deze organisaties is het relevant om na te denken over de plaats van alcohol binnen de werking.
- Heb oog voor oudere volwassenen in het lokaal alcoholbeleid:
- Oudere volwassenen voelen zich vaak sterk verbonden met hun buurt en zijn meer en meer op hun directe woonomgeving aangewezen.
- Als alcohol een duidelijke plaats krijgt in het gezondheidsbeleid van de stad of gemeente heeft dat voor de oudere inwoners veel tastbare voordelen. Denk bijvoorbeeld aan een groter veiligheidsgevoel in de buurt.
Vroeginterventie en hulpverlening
Omdat gezondheidsproblemen op oudere leeftijd vaak voorkomen, hebben veel oudere volwassenen regelmatig contact met hulpverleners uit de eerste lijn of andere gezondheidsdiensten. Dit biedt opportuniteiten voor screening bij deze groep. Toch is de detectie van riskant en problematisch alcoholgebruik bij oudere volwassenen moeilijk. Symptomen liggen vaak verscholen achter andere klachten die samengaan met het ouder worden.
Vaak hebben 55-plussers ook het gevoel dat het ‘te laat’ is om nog iets te veranderen of de perceptie dat er geen behandelingsopties zijn op maat van hun leeftijd. Ook artsen en andere zorgverleners spreken 55-plussers liever niet aan op hun alcoholgebruik en hebben ten opzichte van ouderen een toegeeflijkere houding.
In het kader van vroeginterventie en hulpverlening is het volgende belangrijk:
- De welzijns- en gezondheidssector en specifiek de eerstelijnsgezondheidszorg hebben een belangrijke rol op vlak van vroegdetectie en kortdurende interventies. Sensibilisering en deskundigheidsbevordering van deze professionals is aangewezen en noodzakelijk.
- Bij oudere volwassenen met problematisch alcoholgebruik kan een langdurige of intensievere behandeling nodig zijn. Het is belangrijk binnen de behandeling aandacht te hebben voor onderwerpen die specifiek zijn voor deze levensfase, zoals rouw en verlies. Daarnaast kunnen werken aan persoonlijke vaardigheden en een groepsgerichte aanpak effectief zijn. Het aantal 55-plussers zal toenemen in de toekomst. Voor sommige van deze oudere volwassenen zal problematisch alcoholgebruik deel blijven uitmaken van hun leven. Er is een grote nood aan deskundigheidsbevordering bij professionals die met deze doelgroep werken.
Meer weten?
In de visietekst ontdek je nog meer over alcohol en 55-plussers: Je krijgt een overzicht van de bestaande cijfers over het alcoholgebruik van 55-plussers. Je komt ook meer te weten over de kwetsbaarheden van ouderen als gevolg van metabolische veranderingen, gezondheids- en psychische problemen, psychosociale veranderen en medicatiegebruik. De aanpak van alcoholpreventie naar 55-plussers komt uitvoerig aan bod. Ten slotte wordt ook stilgestaan bij vroeginterventie en hulpverlening.
De uitgebreide visietekst vind je hier.
