Alcohol en andere drugs in de sociale economie: zo maak je als leidinggevende problemen bespreekbaar
Met de brochure ‘Alcohol de baas’ kunnen leidinggevenden in de sociale economie aan de slag rond alcohol en andere drugs op de werkvloer. Alcohol is bij veel gelegenheden als vanzelfsprekend aanwezig. Ook andere drugs maken deel uit van onze samenleving. Bijgevolg komen we alcohol- of ander druggebruik, en de gevolgen ervan, ook tegen op de werkvloer. Het is niet altijd gemakkelijk om hier op een gepaste manier op te reageren.
Voorbeelden uit de praktijk
De brochure ‘Alcohol de baas’ is een herwerking van een brochure gemaakt door CGG Vlaams-Brabant Oost in samenwerking met verschillende organisaties uit de sociale economie. De input uit de sector maakt dat deze brochure vol herkenbare praktijkvoorbeelden staat. Eén van de casussen is de volgende:
Afbeelding uit de brochure bij de casus van Daniela en Steven
“Daniela heeft het de laatste tijd niet gemakkelijk. Er is bij haar thuis veel ruzie en discussie, waardoor ze weinig energie heeft. Daniela werkt al een hele tijd in de keuken en Steven is haar directe leidinggevende. Steven merkt dat Daniela af en toe van een thermos drinkt die ze bij heeft, maar hij betwijfelt of er ook echt koffie of thee in zit. Er hangt namelijk vaak een alcoholgeur rond Daniela die doorheen de dag enkel erger wordt.”
“Steven weet niet zo goed hoe hij het best reageert. Hij weet tenslotte niet zeker of er alcohol in de thermos zit en bovendien doet Daniela haar werk goed. Hij redeneert dat het vast geen kwaad kan om nog even te wachten tot hij meer zekerheid heeft, zolang ze maar goed functioneert.”
Is het verstandig van Steven om niet te reageren op deze situatie? De brochure geeft per casus verschillende mogelijke reacties van de leidinggevende en schetst vervolgens hoe de leidinggevende idealiter gereageerd had. In bovenstaande casus had Steven zeker wél moeten reageren, want hoe sneller er gereageerd wordt hoe makkelijker het is om de situatie nog aan te pakken.
Belang voor de sociale economie
Met een aantal concrete handvatten, biedt de brochure de nodige houvast om met dit soort dilemma’s om te gaan. Zo gaan leidinggevenden makkelijker het gesprek aan wanneer medewerkers minder functioneren door (vermoedelijk) gebruik van alcohol, drugs of medicatie.
Binnen de sociale economie is het vaak nog moeilijker hier gepast op te reageren omdat medewerkers er om verschillende redenen extra kwetsbaar zijn. Denk bijvoorbeeld aan een beperking die het moeilijk maakt een job te vinden, psychische problemen en problemen in de omgang met andere mensen. Door deze kwetsbaarheden kunnen deze medewerkers – al dan niet tijdelijk – niet in het reguliere arbeidscircuit terecht.
Alcohol- of druggebruik kan een onderdeel of een gevolg van deze problemen zijn. Sommige medewerkers gebruiken van bij de opstart al bepaalde drugs. Andere hebben in het verleden moeilijkheden gehad met hun middelengebruik en zijn hiervoor nog in behandeling. Het kan ook dat medewerkers psychoactieve medicatie gebruiken in combinatie met andere middelen, wat het risico op bijwerkingen en onverwachte effecten verhoogt.
Inspiratie voor een alcohol- en drugbeleid
Een eerste stap om met alcohol en drugs aan de slag te gaan, is een duidelijk, concreet uitgewerkt, preventief alcohol- en drugbeleid in je organisatie. Dit geeft het nodige houvast om functioneringsproblemen door alcohol- of druggebruik te vermijden of om correct en passend te reageren als ze toch voorkomen.
Zowel op korte als op lange termijn kan alcohol- en druggebruik effecten hebben op iemands werkgedrag. Het kan leiden tot functioneringsproblemen, zoals bijvoorbeeld concentratieproblemen, een verminderd coördinatievermogen en een slechter geheugen. Door aandacht te hebben voor verminderd functioneren kan je vroegtijdig ingrijpen, wat helpt om erger te voorkomen. Dat komt de veiligheid en gezondheid van alle medewerkers ten goede. Niet alleen werkgevers hebben dus baat bij een alcohol- en drugbeleid, maar ook de betrokken werknemer en zijn omgeving.
De casussen in de brochure kunnen helpen om het alcohol- en drugbeleid in de organisatie aan te passen of op te stellen of om een gemeenschappelijke visie te ontwikkelen die als basis kan dienen voor zo’n beleid.
Omgaan met moeilijke situaties: handvatten voor leidinggevenden
Zelfs met een uitgewerkt beleid is gepast reageren niet altijd gemakkelijk. Ook al weet je wat je te doen staat, soms zijn er nog heel wat drempels te overwinnen of word je geconfronteerd met het menselijke aspect van het beleid. Want wat in regels gemakkelijk te verwoorden valt, is in de praktijk soms heel wat omslachtiger. Wat doe je bijvoorbeeld als je weet dat een werknemer ontslagen kan worden? Wat als je vermoedt dat alles voor haar/hem dan nog moeilijker zal worden? De brochure ‘Alcohol de baas’ helpt mensen met een leidinggevende functie om met dat soort menselijke dilemma’s om te gaan.
Meer ondersteuning nodig?
Meer info over een alcohol- en drugbeleid op maat vind je op QADO, de website van VAD over een preventief alcohol- en drugbeleid op het werk. Wil je meer ondersteuning om het alcohol- en drugbeleid op je werk vorm te geven? Of wil je een vorming op maat? Dan kan je terecht bij een preventiewerker Tabak, Alcohol en andere Drugs van het CGG. Vind de contactgegevens voor jouw regio in de VAD-doorverwijsgids.
