Elk Gezin Gezond. Aan de slag rond alcohol en drugs in Huis van het Kind Kontich
Van juni 2018 tot oktober 2019 liep het traject Elk Gezin Gezond. Het project vanuit Kind & Gezin en EXPOO werd getrokken door Het Vlaams Instituut Gezond Leven. Zij gingen samen met de samenwerkingsverbanden Huizen van het Kind en met de partners Sensoa en VAD op zoek naar hoe preventieve gezondheid een sterkere plek in de werking van de Huizen van het Kind kan krijgen en hoe daarbij op een proportioneel universele manier aandacht kan zijn voor de meest kwetsbare gezinnen. Concreet gingen vijf Huizen aan de slag rond verschillende gezondheidsthema’s. Eén Huis werkte rond alcohol en drugs: Huis van het Kind Kontich.
Kontich
In het traject Elk Gezin Gezond, koos Huis van het Kind Kontich alcohol (en andere drugs) als thema om rond te werken. Bij aanvang werd een werkgroep samengesteld bestaande uit het OCMW, GEZEL, de Jeugddienst, CGG VAGGA, Logo Antwerpen en VAD. De werkgroep werd getrokken door de coördinator van het Huis van het Kind.
Om inkijk te krijgen in de bestaande situatie op vlak van alcohol en andere drugs in de gemeente Kontich, werd een lokale analyse uitgevoerd. Deze werd uitgestuurd naar de leden van het Huis van het Kind en ruimer naar lokale actoren. In de bevraging werd extra aandacht besteed aan mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie.
Om de resultaten te verdiepen en finetunen organiseerde de werkgroep een focusgroep. Zo konden prioritaire doelgroepen en thema’s worden bepaald om rond te werken. De belangrijkste focus ligt voor Huis van het Kind Kontich op jonge kinderen van -9 maanden tot 6 jaar en hun context: gezinnen met jonge kinderen, de pre-, peri- en postnatale periode en kinderen van ouders met een afhankelijkheidsproblematiek. Deze specifieke focus werd uitgebreid met de doelgroepen vroeg experimenterende jongeren en ouders van jongeren via opvoedingsondersteuning.
Op basis van het ruime overzicht van noden en de verschillende gekozen doelgroepen, formuleerde de werkgroep mogelijke initiatieven op korte en lange termijn en een plan van aanpak voor Kontich. De initiatieven passen binnen een beleidsmatige aanpak en dekken de vier pijlers voor het uitwerken van een gezondheidsbeleid: educatie, zorg en begeleiding, regelgeving en omgevingsinterventies. Huis van het Kind Kontich gaat hiermee verder aan de slag in samenwerking met CGG VAGGA.
Deze initiatieven werden aangevuld met bestaande materialen en good practices om te komen tot een ruimere inspiratietabel die ook door andere Huizen van het Kind kan worden gebruikt wanneer ze aan de slag gaan rond alcohol en andere drugs. Voor de initiatieven die zijn opgenomen kan beroep worden gedaan op het CGG of intergemeentelijk preventiewerk.
Lessons learned voor de Vlaamse Huizen van het Kind
Het doel van Elk Gezin Gezond op lokaal niveau was om preventieve gezondheid een sterkere plaats te geven binnen de Huizen van het Kind volgens het principe van proportioneel universalisme. Op Vlaams niveau wilden we enkele ‘lessons learned’ meenemen voor de ontwikkeling van tools en werkvormen die alle Huizen van het Kind kunnen ondersteunen.
De ervaringen, aanbevelingen en concrete tips & tricks werden gebundeld in een 7-stappenplan om tot een gedragen gezondheidsbeleid voor iederéén te komen vanuit het samenwerkingsverband Huis van het Kind. Met zulke planmatige aanpak kan meer effect worden gesorteerd, ook op lange termijn.
Het 7 stappenplan kan thematisch worden ingevuld dankzij enkele themaspecifieke tools. Proportioneel universalisme werd erin verwerkt door telkens kritische vragen te formuleren bij iedere stap die doen reflecteren over: Hoe kunnen we rekening houden met iedereen? En is ons aanbod toegankelijk voor iedereen?
Belangrijk is om bij de uitwerking ook te kijken naar het lokale alcohol- en drugbeleid. De actoren van de Huizen van het Kind zijn sterk lokaal verankerd. Een gezondheidsbeleid vanuit het Huis van het Kind zal sterker staan als het ook in het lokaal beleid wordt meegenomen en daarin weerklank vindt.
Aan de slag met Elk Gezin Gezond
Er zijn verschillende ondersteunende documenten beschikbaar die intermediairs kunnen aanwenden in de samenwerking met een Huis van het Kind rond preventieve gezondheid:
- Het 7-stappenplan vind je hier terug. Bij stap 1 kan je aanvullend gebruik maken van de themaspecifieke bijlage: ‘creëer draagvlak rond A&D’. Voor stap 2 is er de bijlage: ‘breng de beginsituatie in kaart op vlak van A&D’.
- Voor de verschillende thema’s werd de gezondheidsmatrix ingevuld ter inspiratie. Deze voor alcohol en drugs vind je hier.
Vanaf januari 2020 staan deze documenten online en kunnen Huizen van het Kind de vraag stellen naar ondersteuning bij het uitwerken van een gezondheidsbeleid. In het rollendocument zien ze waarvoor ze bij wie terecht kunnen.
In een samenwerking met een Huis van het Kind, is het belangrijk steeds de bedenking te maken of iedereen bereikt wordt en of het aanbod toegankelijk is voor iedereen die het aanbelangt.
