Hoe politie en preventiewerk samen kunnen werken aan alcohol- en drugspreventie

Deze visietekst kwam tot stand dankzij een adviesgroep samengesteld uit diverse stakeholders: een lokale preventiewerker, een regionale preventiewerker verbonden aan het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, een consultant van de Pompidougroup, de Federale politie (DJSOC), de lokale politie van de zone KASTZE, het Nationaal Drugscommissariaat, HOGENT (onderzoekscentrum SUPRB) en het Vlaams expertisecentrum Alcohol- en andere Drugs (VAD).

Zowel politie als preventiewerkers streven naar een samenleving waarin burgers veilig en gezond kunnen leven. Terwijl de politie voornamelijk optreedt bij incidenten en overlast, richt preventie zich op het voorkomen van problemen door educatie, signalering en risicobeperking. Een geïntegreerde aanpak, waarin preventie en handhaving elkaar versterken, is noodzakelijk om duurzaam resultaat te behalen.

Ondanks dit gedeelde doel zijn er verschillen in werkwijze en cultuur. Politie handelt reactief en repressief, terwijl preventiewerkers een langetermijnvisie hanteren. Dit kan tot misverstanden leiden, maar biedt ook kansen. In 2025 ligt bij ongeveer 50% van de politie-interventies een psychosociale problematiek aan de basis. Dit benadrukt de noodzaak van een bredere aanpak, waarin preventie en hulpverlening een grotere rol spelen.

Door middelengebruik als een gezondheidskwestie te benaderen, ontstaat er ruimte voor preventie, ondersteuning en het aanpakken van onderliggende oorzaken zoals sociale problemen, armoede en uitsluiting.

Preventie is meer dan informeren over de risico’s van alcohol en drugs. Effectieve strategieën richten zich op:

• • • Afspraken en regelgeving: Duidelijke beleidskaders binnen organisaties en gemeenschappen.
    • Educatie: Het vergroten van kennis en weerbaarheid tegen sociale druk.
    • Zorg en begeleiding: Vroege signalering en doorverwijzing naar gepaste hulp.
    • Omgevingsinterventies: Het creëren van een context die gezonde keuzes stimuleert en risico’s beperkt.

Concrete initiatieven tonen aan hoe politie en preventiewerkers elkaar kunnen versterken:

• Overlastlocaties in kaart brengen: Politie deelt informatie over hotspots, waarop preventiewerkers interventies afstemmen.
• Alcohol- en drugbeleid op scholen: Scholen, politie en preventie maken afspraken over regels en procedures, bijvoorbeeld wat er gebeurt als er cannabis wordt aangetroffen.
• Preventie in het nachtleven: Gezamenlijke acties om veilig uitgaan te bevorderen, zoals bv. training van barpersoneel en acties rond rijden onder invloed.
• Deflectieprogramma’s: In plaats van arrestatie, doorverwijzing naar hulpverlening voor personen met middelenproblemen.
• Doorverwijzing naar vroeginterventie: Jongeren die betrapt worden op het gebruik van illegale drugs, worden doorverwezen naar het lokale/regionale vroeginterventieaanbod

Een effectieve samenwerking vereist:

• Een gedeelde visie en doelstellingen: Duidelijke afspraken en gezamenlijke doelen.
• Wederzijds respect en vertrouwen: Kennisuitwisseling en overlegmomenten om elkaars werkwijzen beter te begrijpen.
• Structurele samenwerking: Lokale overlegplatforms en gezamenlijke opleidingen.
• Financiële en beleidsmatige verankering: Politieke en financiële steun om initiatieven duurzaam te maken.

Door politie en preventie beter op elkaar af te stemmen, kunnen we niet alleen problemen aanpakken, maar ook structurele oplossingen ontwikkelen. Dit vraagt om continue dialoog, gedeelde verantwoordelijkheid en een geïntegreerde aanpak waarin veiligheid en welzijn hand in hand gaan.

Lees de visietekst