Zijn controles met drugshonden op school zinvol?
Een vaak voorkomende maatregel om gebruik van illegale drugs door leerlingen aan te pakken, zijn controles met drugshonden. Hoewel deze maatregel bedoeld is om druggebruik te ontmoedigen, wijst onderzoek uit dat deze aanpak niet effectief is en negatieve gevolgen kan hebben op het schoolklimaat. Daarom publiceert VAD, samen met stakeholders uit het onderwijs en de politie, een visietekst die een kritische blik werpt op deze controles.
Kritiek op controles met drugshonden vanuit wetenschappelijk onderzoek
Onderzoek toont aan dat het gebruik van drugshonden op scholen niet alleen niet effectief is, maar ook schadelijke effecten kan hebben. Leerlingen kunnen zich gestigmatiseerd, beschaamd of angstig voelen, wat de open dialoog tussen hen en de school kan verstoren. Dit is juist essentieel voor het creëren van een veilige en ondersteunende leeromgeving.
Bovendien is de daadwerkelijke vangst van drugs bij dergelijke controles vaak beperkt, en is er een aanzienlijke kans op foutieve resultaten. Zowel vals positieve als vals negatieve resultaten komen voor. Zo kan de hond reageren op iemand die niet in het bezit is van drugs, maar die bijvoorbeeld bij iemand aanwezig was toen die drugs gebruikte.
Alternatieven voor een veilige en gezonde schoolomgeving
In plaats van repressieve maatregelen zoals controles met drugshonden, pleiten experts voor een aanpak die gericht is op preventie. Scholen werken best een alcohol- en drugbeleid uit met duidelijke afspraken en regels rond drugs, zorg en begeleiding voor leerlingen met (vermoedelijke) problemen door alcohol en/of drugs, een veilige en gezonde omgeving en voorlichting over middelengebruik. De nadruk moet liggen op het welzijn van de leerlingen en een goede samenwerking met de politie.
Samenwerking met lokale politie is belangrijk, maar heeft meer impact wanneer deze gericht is op controle in de omgeving van de school en actie bij specifieke vermoedens of overlast. Dit maakt de school tot een veiligere plek zonder de nadelen van repressieve maatregelen.
Als er toch een drugcontrole moet plaatsvinden, dan moet er een goede reden voor zijn, en moet de controle voldoen aan de wet, zoals de privacywetgeving en de rechten van leerlingen (cfr. Juridische handvatten voor het onderwijs. Een controle moet een laatste middel zijn en gericht op specifieke leerlingen, in plaats van grote acties die de hele school treffen.
Meer weten over een effectief alcohol- en drugbeleid op school? Ontdek hoe scholen hun aanpak kunnen versterken zonder in te boeten op vertrouwen en openheid.
De visietekst ‘Zijn controles met drugshonden op school zinvol?’ kwam tot stand in afstemming met diverse stakeholders uit het secundair onderwijs, lokaal en regionaal preventiewerk, een preventieadviseur van de Pompidou groep, de Federale politie (DJSOC), de lokale politie van de zone Sint-Niklaas en de zone Rivierenland, het nationaal drugscommissariaat, HOGENT (onderzoekscentrum SUPRB) en VAD. De tekst werd voorzien van feedback door het Departement Onderwijs en Vorming, Katholiek onderwijs Vlaanderen, het Gemeenschapsonderwijs (GO!) en de Vlaamse Logo’s (LOGO).In de visietekst wordt vanuit verschillende invalshoeken een kritische blik geworpen op controles met drugshonden op school en worden alternatieven belicht om als school om te gaan met vermoedens van druggebruik, -bezit en dealen.
Webinar over drugscontroles op school
Op 16 oktober van 10.00 uur tot 11.00 uur organiseren we een (gratis) webinar over deze visietekst. Naast de voorstelling van de visietekst delen diverse betrokkenen, vanuit politie, onderwijs en preventiewerk, hun perspectieven en kijk hierop. Schrijf je in voor het webinar.
