(Z)onder invloed? Als gamen meer is dan een spel.

Met de (Z)onder invloed-studiedag willen VAD en De Druglijn extra focussen op het gezin en de omgeving van de probleemgebruiker. Die omgeving verdient namelijk ook aandacht. Het is belangrijk om hen te ondersteunen in de omgang met de ‘problematisch gebruiker’ en de problematiek errond. De organisatie van de studiedag gebeurt daarom in samenwerking met hulpverleners uit de alcohol- en drughulpverlening die hierin expertise hebben.

De studiedag bestond uit een plenair gedeelte voor alle aanwezigen en 2 parallelle sessies: één voor de hulpverleners en één voor de naastbetrokkenen.

Gamen in the picture

Minister Vandeurzen, die als Vlaams minister bevoegd is voor welzijn, gezondheid en gezin, leidde de studiedag in met een videoboodschap. Hij benadrukte dat hij begaan is met de problematiek van gamen en de impact op de naastbetrokken. Marijs Geirnaert, directeur van VAD, vulde daarop aan dat problematisch gamen een niet zo gemakkelijk te vatten begrip is. Gamen is een relatief nieuw fenomeen dat vooral een enorme boost heeft gekend sinds het internet gemeengoed is geworden. Met gamen op zich is niets mis. Het is leuk, ontspannend, helpt tal van vaardigheden ontwikkelen en kan best leerrijk zijn. Maar waar ligt de grens tussen graag gamen, veel gamen, te veel gamen en problematisch gamen? Die grenzen verschillen van gamer tot gamer, en hangen ook af van zijn omgeving. Op de website van De Druglijn is er heel wat info te vinden, en ook tests om te screenen wanneer het gamen problematisch is of wordt. Op diezelfde website vinden naastbetrokkenen ook info en concrete tips in de rubriek “Bezorgd om iemand”.

Autonomie, competentie en verbondenheid

Huub Boonen, psycholoog en psychotherapeut, schetste wat problematisch gamen betekent. Hij besprak wat de impact kan zijn op de naastbetrokkenen, en waar zij terecht kunnen voor hulp en ondersteuning. Vanuit de ‘zelfdeterminatietheorie’ kregen de aanwezigen een mooi beeld van wat gamen zo aantrekkelijk maakt voor mensen en vooral voor jongeren.

• Er is veel keuzevrijheid in het gamma van games. Je kan heel autonoom met je eigen doelen en agenda de gamewereld verkennen.
• Het gamen is vaak een teamspel, en een leuk gespreksonderwerp met andere gamers. Het geeft met andere woorden verbondenheid met andere gamers.
• Games versterken je gevoel van competentie, van echt iets te kunnen, wanneer je als gamer bijvoorbeeld een hoger level bereikt in een spel.

Naastbetrokkenen in the picture

Er was ook een pakkende getuigenis van een mama die een zoon heeft die problematisch gamet. Beiden zijn in begeleiding. Ze schetste een realistisch beeld van vallen en opstaan, van grenzen stellen en liefde geven, van volharding en loslaten, van teleurgesteld zijn en hoop. En van het belang ondersteund te worden door onder andere lotgenoten en hulpverleners. Dat laatste geeft het gevoel dat je er niet alleen voor staat, ook al lijkt dat dikwijls zo.

Tijdens de sessie voor naastbetrokkenen kregen ouders de kans om hun eigen verhaal te doen, en te luisteren naar de herkenbare verhalen van anderen. Hoe gaan andere ouders ermee om? Er waren deze studiedag een tiental naastbetrokkenen ingeschreven. In vergelijking met de eerste edities een relatief kleine groep, wat waarschijnlijk te wijten was aan de verschillende regionale groepsprogramma’s die er op dit moment zijn voor ouders van gebruikers en gamers.

Bemiddelen tussen gamer en ouder

Mark Frederickx, van de Zorggroep Alexianen te Tienen, beet de spits af tijdens de sessie voor de hulpverleners. Hij werkt al heel zijn carrière met jongeren die gedragsproblemen, psychiatrische en/of verslavingsproblemen hebben. De laatste vijf jaar is hij zich beginnen toespitsen op problematisch internetgebruik en gamen. Hij gaf een aantal belangrijke tips voor hulpverleners, zowel in de begeleiding van de gamers zelf, als van hun ouders. Hij benadrukte dat je als hulpverlener moet bemiddelen tussen de gamer en de ouder. Meestal is de bezorgde ouder de moeder, en de gamer de zoon. Het is een kwestie van geven en nemen, en van de twee verschillende werelden naar elkaar toe te brengen.

Sinds kort kunnen gamers in crisis terecht voor een residentiële opname in Tienen.

Link tussen gamen en autisme

Er is een grote comorbiditeit tussen gamen en Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Daar ging de uiteenzetting van Nicolas Proost over. Zijn presentatie was heel praktisch opgebouwd, met heel wat voorbeelden uit zijn dagdagelijkse praktijk als opvoeder en coach van personen met ASS. Hij vertrok vanuit de kenmerken van ASS die vermeld staan in de DSM 5, of beter: de moeilijkheden die personen met ASS ondervinden. De kenmerken werden telkens verduidelijkt via voorbeelden.

Hij stond stil bij de vraag waarom mensen met ASS gamen zo aantrekkelijk vinden. Met andere woorden: welk antwoord biedt gamen op de moeilijkheden die personen met ASS ondervinden? Zo hebben personen met ASS bijvoorbeeld beperkte interesses, omdat die extra stress met zich meebrengen, en omdat meerdere interesses moeilijk te structureren zijn. In de wereld van het gamen kan je je toespitsen op één bepaald game en daarin gaan uitblinken. Games slagen waar andere interessevelden vaak falen: ze kunnen variatie aanbieden in een voorspelbare vorm. Als je kijkt naar andere typische interesses van personen met ASS, bijvoorbeeld met lego of treinen spelen, dan merk je dat dit een trend is die zich herhaalt. De focus op één game maakt de speler vaak waardevol binnen die gamegemeenschap. Dit geeft een goed gevoel. Iedereen is graag ergens goed in, en wordt graag gewaardeerd voor wat hij of zij doet. Het zijn experten op vlak van hun interesse. Het invullen van vrijetijd is dus geen gemakkelijk gegeven. Gamen is een goede invulling en houdt rekening met de noden aan structuur en routine én de beperkingen door prikkelgevoeligheid.

Nicolas eindigde met een aantal tips, maar ook valkuilen, voor hulpverleners in het omgaan met ASS.

Het opzet van deze ‘(Z)onder Invloed’-studiedag over gamen was niet om baanbrekende en nieuwe wetenschappelijk inzichten te brengen. Het samenkomen staat eerder symbool voor blijvend aandacht te hebben voor de omgeving van problematische gebruikers.