ASAP-trainingsproject: kwaliteitsvolle preventie overal in Europa
Eind mei 2021 liep het Europees project ‘ASAP-training: voor kwaliteit in preventie’ ten einde. De bedoeling van het ASAP-trainingsproject is in heel Europa effectieve drugpreventie op de kaart te krijgen. VAD was twee jaar lang partner binnen het project.
Het Europees preventiecurriculum
Het EMCDDA (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction) leidde mensen uit verschillende landen op tot mastertrainer in evidence-based preventie. De mastertrainers gaven op hun beurt in tien Europese landen training aan besluitvormers en opinie- en beleidsmakers. In deze training werd het wat, hoe en waarom van alcohol- en drugpreventie belicht. De training is gebaseerd op het Europese preventiecurriculum (EUPC), een handboek dat werd uitgegeven in 2019 en intussen ook in het Nederlands beschikbaar is.
In Vlaanderen leidden zeven mastertrainers achttien personen op. Voorlopig namen vooral preventiewerkers deel aan de training. Deze preventiewerkers kunnen zich nu ook kandidaat stellen om de opleiding tot mastertrainer te volgen bij het EMCDDA in Lissabon.
“In de toekomst hopen we naast preventiewerkers ook beleidsmakers en besluitvormers uit verschillende settings te bereiken met de training. Ze hebben vaak weinig kennis van wat wetenschappelijk onderbouwde alcohol- en drugpreventie is, terwijl ze toch beslissingen moeten nemen over preventie.”
Europees curriculum in VAD-opleidingen
In het najaar van 2021 zal VAD de inhoud van de training integreren in de basisvorming alcohol- en drugpreventie voor beginnende preventiewerkers en logomedewerkers.
“Ik vond het stuk over advocacy heel interessant. Echt een meerwaarde! Ik denk dat dit van groot belang is voor ons werk. Hopelijk geeft het ons meer mandaat om dingen te veranderen en te verankeren.”
Daarnaast plant VAD de komende jaren ook enkele verdiepende webinars te ontwikkelen rond effectieve preventie. Mogelijke onderwerpen zijn advocacy voor preventieve interventies, principes van omgevingsgerichte interventies en preventie in diverse settings (familie, school, werk en lokale gemeenschap).
“Oefeningen en discussies van concrete voorbeelden in ons werk zelf, maakten de theorie helder en hanteerbaar.”
Aanbevelingen Vlaams preventiesysteem
Naast de training werd er binnen het ASAP-project ook een analyse gemaakt van het Vlaamse preventiesysteem. Enkele belangrijke stakeholders vulden een vragenlijst in over hun rol in het Vlaamse preventiesysteem. Er werden aanvullend ook een focusgroep en interviews gehouden.
Op basis van al deze resultaten werd een SWOT-analyse van het Vlaamse preventiesysteem gemaakt. Daar kwamen verschillende aanbevelingen uit voort op vlak van de organisatie van preventie, onderzoek en kwaliteitscontrole, interventies, het personeelsbestand voor preventie en doelgroepen van preventie.
Middelen voor kwalitatieve preventie
Op organisatievlak wordt aanbevolen dat beleidsmakers bij de herziening van het drug- en preventiebeleid (de Federale Drugwet en het Vlaams Preventiedecreet) focussen op evidence-based preventie die voldoet aan kwaliteitsnormen. In de lijn daarvan zouden nationale, regionale en lokale beleidsmakers opleiding moeten volgen over kwaliteitsvolle preventie. Zo kunnen ze initiatieven stimuleren en financieren die aan de nodige kwaliteitsnormen voldoen.
Daarnaast is het belangrijk dat preventieprofessionals altijd betrokken worden en een formele rol spelen bij het opstellen van beleidsplannen. Ook moeten de verschillende beleidsdomeinen en –niveaus de handen in elkaar blijven slaan om in àlle beleidswijzigingen rekening te houden met gezondheid volgens het health in all policies-principe.
Bovendien zou de financiering van empirisch onderbouwde interventies meer structureel moeten zijn in plaats van projectmatig. Enkel zo kunnen preventieprofessionals doorlopend kwaliteitsvolle preventie garanderen. Daarbij aansluitend zouden er best meer middelen vrijgemaakt worden voor onderzoek en kwaliteitscontrole om bestaande preventieve interventies en programma’s op regelmatige basis te evalueren.
Participatie en inzet op mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie
Wat interventies betreft is het bij de ontwikkeling van nieuwe interventies belangrijk dat ze aan de kwaliteitsstandaarden voldoen. Bovendien moeten interventies niet alleen evidence-based zijn, maar ook beroep doen op ervaring en kennis uit het werkveld (practice-based). Interventies worden dan ook altijd op een participatieve manier ontwikkeld, in samenspraak met de uiteindelijke doelgroep, intermediairs en preventiewerkers.
Bij interventies is ook een multicomponentenaanpak met evenredige aandacht voor verschillende preventiestrategieën (educatie, omgevingsgerichte maatregelen, zorg en begeleiding en regelgeving) essentieel voor effectieve preventie.
Wat het personeelsbestand betreft is een uitbreiding van het aantal preventieprofessionals wenselijk. Preventiewerkers kunnen meer opleiding gebruiken in het werken met evidence- en practice-based preventie. Zo kunnen preventieprofessionals steeds effectieve interventies promoten en ineffectieve praktijken ontmoedigen.
Er is ook nood aan een verhoogde inzet om mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie te identificeren en te bereiken met interventies op maat. Evidence-based onderzoek, kennis van good practices en innovatieve methodes om de doelgroep te bereiken, kunnen daarbij helpen. Dit alles moet steeds vertrekken vanuit de noden en behoeften van de doelgroepen zelf.
