EUPC versterkt alcohol- en drugpreventie in Vlaanderen

Het EUPC is de Europese vertaalslag van het Universal Prevention Curriculum (UPC). Het steunt op wetenschappelijk bronnen zoals de UNODC Internationale standaarden voor drugpreventie, de Europese kwaliteitsstandaarden voor drugpreventie (EDPQS) en content van het European Union Drug Agency (EUDA). Al deze kennis werd gebundeld in het Europees preventiehandboek. Het biedt een leidraad voor wetenschappelijk onderbouwde, kwalitatieve alcohol- en drugpreventie in de praktijk.

In 2019 werden binnen het Europees project ‘ASAP-training: voor kwaliteit in preventie’ professionals uit heel Europa opgeleid tot EUPC-trainers. De training werd georganiseerd door EUDA, European Union Drugs Agency (toen nog EMCDDA). Vanuit Vlaanderen waren VAD en de HOGENT partner in dit project. Het doel van het ASAP-project was om de kwaliteit van alcohol- en drugpreventie in Europa te standaardiseren en verbeteren door professionals op te leiden in evidence-based preventie. Binnen dit project werden ook aanbevelingen voor de Vlaamse preventiepraktijk geformuleerd.

Sinds 2020 organiseert VAD jaarlijks een vorming voor preventieprofessionals en beleids- en beslissingsmakers in Vlaanderen. Intussen zijn er negen Vlaamse mastertrainers actief en kregen al 90 preventieprofessionals een basisopleiding. VAD integreerde de training in het reguliere vormingsaanbod zodat de continuïteit verzekerd blijft.

De EUPC-basisopleiding duurt drie dagen, verspreid over verschillende weken. Het aantal deelnemers is beperkt tot twintig om interactie te bevorderen. Deelnemers leren de basisprincipes van evidence-based preventie en passen die toe op de Vlaamse context.

Uit evaluaties blijkt dat de opleiding de meeste kenniswinst oplevert rond:

• het gebruik van internationale kwaliteitsstandaarden
• school-, familie- en omgevingsgerichte preventie
• het herkennen van goede praktijken.

Ook de motivatie van deelnemers blijft hoog: wie start, maakt de cursus doorgaans volledig af.

De evaluaties tonen dat deelnemers zich beter gewapend voelen om te werken met wetenschappelijke inzichten. Toch zijn er aandachtspunten:

• Beperkte spreiding: de opleiding is alleen in Vlaanderen beschikbaar.
• Terminologie: Europese begrippen verschillen soms van de Vlaamse praktijk, wat verwarring kan veroorzaken.
• Bereik van beleids- en beslissingsmakers: niet alle beleids- en beslissingsmakers hebben tijd of motivatie voor een driedaagse training.

Specifiek rond pleitbezorging (advocacy) voelden deelnemers zich onzeker. Daarom engageerden twee Vlaamse EUPC-trainers zich om zich hierin verder te verdiepen en werd een bijkomende training opgezet.

Om het bereik van de kennis uit het EUPC te vergroten, verwerkt VAD deze inzichten ook in nieuwe materialen. Zo ontwikkelde VAD een inspiratietool rond omgevingsinterventies en een video over effectieve preventie.

De implementatie van het EUPC in Vlaanderen is een succes. De kennis uit het EUPC draagt bij aan de verdere professionalisering van de preventiesector. Tegelijk blijft het belangrijk om ook beleidsmakers en andere partners die niet dagelijks werken rond alcohol- en drugpreventie te overtuigen van het nut van evidence-based alcohol- en drugpreventie.

De volgende stap is daarom helder: de opgebouwde kennis verder verspreiden, de taal beter afstemmen op de Vlaamse praktijk en het aanbod toegankelijker maken. Zo kan Vlaanderen blijven investeren in duurzame en effectieve alcohol- en drugpreventie.

Heb jij als preventieprofessional interesse in de EUPC-training? In Vlaanderen wordt deze jaarlijks georganiseerd in het najaar door VAD. Houd het VAD-vormingsplatform in de gaten voor de training. Of schrijf je in op de nieuwsbrief vormingen.

Dit artikel is gebaseerd op de publicatie van Vanmarcke, K., Kramer, R., Moernaut, J., Laleman, G., Deman, C., Jongbloet, J., & Coone, A. (2025). EUPC implementation experiences in the context of the Flemish Community, Belgium. Journal of Prevention. https://doi.org/10.1007/s10935-025-00860-z