P.A.R.T.Y: vijf jaar drug harm reduction in het uitgaansleven en online
EU-project in Vlaanderen, Wallonië en Frankrijk feestelijk afgesloten in de MICX in Bergen
De afgelopen vijf jaar hebben verschillende organisaties uit Vlaanderen, Wallonië en Frankrijk samen hun schouders gezet onder het INTERREG-project P.A.R.T.Y. – Preventive Actions and Risk Reduction Towards Young people. Vijf projectpartners, actief binnen harm-reduction in het uitgaansleven, hebben zo samengewerkt rond de huidige ontwikkelingen in het nachtleven: CCG Adentro, CAW Zuid-West-Vlaanderen en VAD in Vlaanderen; de Preventiedienst van de Stad Bergen in Wallonië; en Spiritek in Frankrijk.
De doelstellingen van dat project waren het uitrollen van schadebeperkende maatregelen in het uitgaansleven, en het verspreiden van gezondheidsboodschappen over drugs op online fora en sociale media. Als gevolg van de coronacrisis en de bijhorende sluiting van de uitgaansgelegenheden werd het online luik van het project extra belangrijk. Een vernieuwende online werkwijze voor sensibilisering en risicobeperking bood een antwoord op de uitdaging om mensen die drugs gebruiken ook in lockdowntijden te blijven informeren.
Op het slotevenement stelden we de acties voor die tijdens dit project ondernomen werden, samen met de resultaten en conclusies van de afgelopen vijf jaar.
1. E-vrijwilligers: een vernieuwende methode om mensen die drugs gebruiken te sensibiliseren
Druggebruik vindt meer en meer plaats in de privésfeer. Dat komt omdat feestvierders de ‘klassieke’ uitgaansgelegenheden, zoals discotheken, steeds vaker links laten liggen. Grote events zijn wel populair, maar tegelijkertijd zijn de goedkopere privéfeestjes, zoals in bars of thuis, ook aan een opmars bezig. De lockdowns tijdens de coronacrisis versterkten deze nieuwe gewoonte, en zorgden ervoor dat de druggebruikende feestvierder nog minder contact had met de buitenwereld.
Een tweede evolutie is ook van belang. Het is vandaag de dag een fluitje van een cent om op het internet informatie te vinden over het verkrijgen en gebruiken van drugs. Op online fora en social media kunnen mensen die drugs gebruiken veel gemakkelijker met elkaar communiceren. Zeker bij de jongeren is het internet een populaire gespreksruimte. Helaas zijn deze kanalen ook bronnen van fake news en propaganda.
Daarom is het PARTY-project meer gebruik gaan maken van die social media en online fora. Het is één van de beste manieren om mensen die drugs gebruiken te bereiken, en hen zo goed mogelijk te adviseren en te begeleiden.
Niet zomaar wie…
Het project deed daarvoor een beroep op ‘peers’. Dat zijn vrijwilligers die zelf ook vertrouwd zijn met het uitgaansleven. Zij hechten oprecht belang aan de gezondheid van mensen die drugs gebruiken, en kunnen gemakkelijk een vertrouwensband met hen opbouwen en een dialoog aangaan. Ze zullen bovendien nooit een moraliserende of stigmatiserende houding aannemen.
…niet zomaar hoe
De partners in het PARTY-project hadden al ervaring met het werken met peers, maar wel vooral door fysiek aanwezig te zijn in het uitgaansleven. Peers inzetten op social media en online fora vroeg om een nieuwe manier van werken. Bovendien moest de methode, net zoals bij de fysieke acties in het uitgaansleven, steunen op het ‘outreach’-principe: de peers zoeken contact met de mensen die drugs gebruiken, het is niet de bedoeling dat ze passief wachten op vragen.
… niet zomaar een methode
Om die nieuwe manier van werken in goede banen te leiden, werd een methodologische gids uitgewerkt (beschikbaar op www.projectparty.eu ). Die gids beschrijft eerst en vooral het functieprofiel van de e-vrijwilligers. E-vrijwilligers hebben onder andere een zekere kennis nodig van psychoactieve producten, hun consumptiepatronen en de bijhorende risicobeperkende boodschappen. De peers moeten ook vertrouwd zijn met sociale media en online fora, en bereid zijn om tussen te komen in de lopende gesprekken. De methodologische gids geeft hen daarbij houvast, door advies te geven over de vereiste opleiding, en door alle belangrijke vragen over ethiek en deontologie te beantwoorden. Ook de experts die werden aangeworven om alle betrokken partijen van het project te begeleiden, worden in de gids beschreven.
“Ons ultieme doel is om deze methode overdraagbaar te maken, zodat ze in de toekomst ook door anderen gebruikt kan worden.”
Een belangrijk en vernieuwend punt was het gebruik van een digitaal communicatieplatform (Podio). Hiermee konden de experts, vrijwilligers en partners van PARTY rechtstreeks met elkaar communiceren en kregen ze op één plek toegang tot alle vragen, antwoorden, bronnen en tools (vragen aan experts, FAQ, hulpmiddelen, eerder gegeven antwoorden, discussieruimte, …).
“Om iedereen de best mogelijke antwoorden te bieden, werkten we samen met harm reduction professionals, onze peers en personen uit het uitgaansleven”, zo benadrukken de partners van het project. “Ons ultieme doel is om deze methode overdraagbaar te maken, zodat ze in de toekomst ook door anderen gebruikt kan worden”.
Enkele belangrijke cijfers…
31 e-vrijwilligers uit Vlaanderen, Wallonië en Frankrijk kregen een opleiding
171 antwoorden werden gegeven aan bezoekers van social media en online fora
In totaal vonden er in de drie regio’s 14 opleidingen plaats
2. En in het uitgaansleven?
De coronapandemie had in 2020 en 2021 een enorme impact op de acties in het uitgaansleven. Maar zodra het kon heeft het PARTY-team, vergezeld door vrijwilligers, de uitgaanders opgezocht in discotheken of op feestjes. Deze interventies hadden als doel om via een informatiestand met het publiek te spreken over de risico’s van het uitgaansleven en van druggebruik. Daarnaast dienden ze om preventie- en risicobeperkingsmateriaal te verdelen (condooms, oordopjes, informatiebrochures, …).
Het PARTY-team droeg verder ook bij tot het verder implementeren van het Quality Nights-label. Clubs, bars en events krijgen dit label, op voorwaarde dat ze een paar diensten aanbieden die het welzijn en de veiligheid van de bezoekers garanderen. Dit initiatief zorgt voor bewustwording bij alle betrokkenen in het uitgaansmilieu, dus niet alleen de eigenaars en organisatoren van bars, clubs en events, maar ook de personeelsleden en de feestvierders zelf.
Enkele belangrijke cijfers…
- 67 interventiedagen vonden plaats in feestmilieus
- 69 gelegenheden ontvingen een Quality Nights-label (57 bars en 12 clubs), en 2 events kregen het Quality events-label
- In totaal kregen een 200-tal mensen een opleiding door de projectoperatoren
De projectpartners
VAD/De Druglijn
VAD, het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs, overkoepelt het merendeel van de Vlaamse organisaties die werken rond de thematiek van alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie en gokken. De vereniging wil vanuit een gezondheids- en welzijnsperspectief de Vlaamse bevolking in het algemeen en intermediairs in het bijzonder deskundiger maken in het omgaan met alcohol en andere drugs. VAD is de partnerorganisatie van de Vlaamse overheid in het kader van het preventiebeleid van alcohol- en andere drugproblemen. De Druglijn is de publieksservice van VAD.
CAW Zuid West Vlaanderen, Kortrijk
Het CAW (Centrum algemeen welzijnswerk) ondersteunt personen met vragen en problemen over hun welzijn (van relationele, persoonlijke, financiële, administratieve, juridische en materiële aard en rond huisvesting en gezinssituaties, …). Elk CAW heeft bovendien een hulpaanbod voor jongeren, dat bekend is onder de naam JAC. Het CAW was de eerste instantie in de streek die inzag dat er behoefte was aan een preventie- en risicobeperkende strategie in het uitgaansmilieu. Mede daardoor besloot het CAW de organisatie ‘Vitalsounds’ op te richten (die aan de basis ligt van Safe ’n Sound).
CGG Adentro, Gent
CGG Adentro (Centrum voor geestelijke gezondheidszorg in de regio groot-Gent) biedt gespecialiseerde ambulante behandelingen aan voor kinderen, jongeren, volwassen en ouderen met ernstige psychische of psychiatrische problemen. Daarnaast beschikt het centrum over specifieke expertise op het vlak van verslavings- (drugs, alcohol) en zelfmoordpreventie. Als partner van het VAD heeft het CGG Adentro jaren ervaring in preventieve acties in tal van maatschappelijke sectoren. Binnen het uitgaansmilieu maakt het centrum deel uit van het Quality Nights-project. Het CGG Adentro is de vaste partner voor het Safe ’n Sound-project in Oost-Vlaanderen. Hun deelname aan het project garandeert ook een efficiënte implementatie van het Quality Bar-label in het arrondissement Gent. De CGG’s hebben grote ervaring met training van tussenpersonen (professionals en vrijwilligers), wat een grote meerwaarde betekent voor de opleiding van de e-vrijwilligers.
SPIRITEK, Rijsel
Spiritek is een Franse vereniging die druggebruikers in het uitgaansmilieu wil informeren over de risico’s van hun gebruik en over de strategieën om deze risico’s te beperken. De vereniging is erkend als Centre d’Accueil et d’Accompagnement à la Réduction des Risques, en als Consultation Jeunes Consommateurs. Spiritiek streeft naar een vermindering van de risico’s rond het gebruik van psychoactieve producten en rond gewoontes in het uitgaansmilieu, alsook naar de bevordering van een gezonde levensstijl bij druggebruikers. De vereniging is actief in de departementen Nord en Pas-de-Calais. Sinds 2002 is Spiritek ook actief in België, in samenwerking met de dienst preventie van de stad Bergen in het kader van Interreg III- en Interreg IV-projecten. In het kader van het Interreg IV-project werkt de vereniging sinds 2010 in Vlaanderen ook samen met VitalSounds van het CAW (vandaag Safe ’n Sound). Spiritek is trouwens een lokale operator van het Quality Nights-label, met in zijn werkgebied een dertigtal gelegenheden die een label kregen.
SPVM
De dienst preventie van stad Bergen is een projectpartner binnen het Interreg-programma sinds hun ontstaan in 1994. Het is een actieve en innovatieve dienst op het gebied van gezondheidspromotie en risicobeperking in het uitgaansleven. Hun lange ervaring in het werkgebied verleent haar een erkenning zowel op lokaal, regionaal en internationaal niveau. Samen met haar partner Spiritek uit Lille was de dienst betrokken bij de start en de ontwikkeling van het Quality Nights label.
