Uitgaan in Vlaanderen: minder druggebruik, alcohol grootste aandachtspunt
Uitgaansonderzoek 2022
In 2022 voerde VAD voor de achtste keer een enquête over alcohol- en druggebruik uit bij bijna 900 bezoekers van clubs, dance-events en festivals. Het gebruik van illegale drugs blijft vrij stabiel over de jaren heen. Het wekelijkse gebruik ligt over het algemeen zelfs lager dan 20 jaar geleden. Behalve voor alcohol zijn er geen indicaties dat een manifeste groep grote gezondheidsrisico’s neemt.
Het verband tussen uitgaan en middelengebruik is al herhaaldelijk aangetoond. Uitgaanders gebruiken meer middelen dan de algemene bevolking. De cijfers uit dit onderzoek mogen daarom niet veralgemeend worden.
VAD organiseerde het eerste uitgaansonderzoek in 2003, met het oog op een driejaarlijkse heruitgave. Deze editie werd een jaar uitgesteld door de ingrijpende coronarestricties in het uitgaansleven.
Een kwart van de uitgaanders loopt een hoog risico op problemen met alcohol
Dat bijna alle respondenten het afgelopen jaar alcohol dronken tijdens het uitgaan, is niet verwonderlijk. Dat bijna zeven op de tien, evenzeer mannen als vrouwen, indicaties voor matig risicovol alcoholgebruik vertonen, is zorgwekkender. Eén op de zeven à acht doet bovendien minstens één keer per week aan bingedrinken, wat bovendien vaker voorkomt bij jongere uitgaanders. Meest alarmerend is dat één op de vier van de feestvierders een hoogrisicovol alcoholgebruik vertoont. Bij mannen is dat zelfs één op drie.
Uitgaanders laten zich ook kennen door een hoog wekelijks tot dagelijks alcoholgebruik. Dit regelmatige gebruik vertoont geen enkele dalende tendens over de jaren heen. Dat strookt niet met het stijgende maatschappelijke bewustzijn inzake de risico’s van alcohol, en ook niet met het dalende alcoholgebruik onder jongvolwassenen in het algemeen. Toch valt over alcohol ook enig positief nieuws te sprokkelen: het aandeel regelmatige bingedrinkers tussen 2015 en 2022 daalde lineair van 33% naar 13%.
Lachgas komt weinig voor
Lachgas wordt vaak als een in het uitgaansleven wijdverspreide drug aanzien, maar dat komt niet terug in deze bevraging. Slechts 2% van de uitgaanders had het voorgaande jaar lachgas gebruikt. Geen enkele respondent gebruikte één keer per week of meer lachgas.
Cannabis, xtc en cocaïne zijn meestgebruikte illegale middelen in uitgaansleven
Het gebruik van illegale drugs is zichtbaar aanwezig in het Vlaamse uitgaansleven. De helft van de respondenten gaf aan minstens één illegaal middel te hebben gebruikt in het voorgaande jaar.
Cannabis is daarbij duidelijk het vaakst gebruikte middel, met een laatstejaarsgebruik van 35%, en een regelmatig gebruik (minstens één keer per week) van 15%.
Het laatstejaarsgebruik van xtc (22%) en cocaïne (18%) ligt ook vrij hoog bij het uitgaanspubliek. Voor alle andere illegale drugs is dat een stuk onder de 10%.
Opmerkelijk is dat het cocaïnegebruik met 18% wel hoog ligt, maar de laatste jaren niet gestegen is. Het wekelijkse tot dagelijkse cocaïnegebruik ligt op 2%, ongeveer het niveau van 20 jaar geleden. Een mogelijke verklaring kan zijn dat in deze laatste editie van het onderzoek 40% van de respondenten bevraagd werd op een mainstream festival, een groep waarvan niemand het voorbije jaar cocaïne wekelijks gebruikt had. In clubs was dat 4%, bij dance-events 3%.
Groep uitgaanders die wel eens ketamine gebruikt wordt groter
Wat ook in het oog springt, is het stijgend laatstejaarsgebruik van ketamine. Deze stijging vertaalt zich evenwel niet in een hogere mate van regelmatig gebruik. Het huidige aandeel van 0,5% regelmatig gebruik ligt zelfs op het laagste peil in 10 jaar. Feestvierders experimenteren vaker met ketamine, maar zelden leidt dit tot wekelijks gebruik.
Groeiende aandacht voor gezondheid
Positief is dat het regelmatige gebruik (wekelijks tot dagelijks) van illegale drugs geen systematische toename kent over de voorbije 20 jaar. Het regelmatige cannabisgebruik is zelfs duidelijk gedaald over die periode.
Het niet geringe gebruik van legale en illegale middelen in het uitgaansleven betekent niet dat er weinig aandacht is voor de eigen gezondheid. 96% van de respondenten neemt één of meer preventieve gezondheidsmaatregelen als ze uitgaan. Het gaat daarbij onder andere om voldoende water drinken, goed uitgerust aan de avond beginnen, niet met de wagen rijden, regelmatig verkoeling opzoeken en afspraken maken met vrienden. Bij mensen die typische uitgaansdrugs gebruiken, is deze reflex nog sterker aanwezig. Over de voorbije twee decennia is het bewustzijn voor de eigen gezondheid ook merkelijk vergroot.
Conclusies voor preventie
“Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat het regelmatige gebruik van alcohol een veel groter probleem vormt dan het gebruik van illegale drugs. Alcoholpreventie in het uitgaansleven blijft dus cruciaal,” concludeert Katleen Peleman, directeur van VAD.
Het promoten van preventieve maatregelen en het aanhoudend informeren en sensibiliseren van uitgaanders, lijkt vruchten af te werpen.
“Toch ligt het gebruik van illegale drugs vrij hoog in het uitgaansmilieu. De effecten van partydrugs passen in de beleving die sommige uitgaanders zoeken, maar het gebruik houdt steeds risico’s in. Ernstige incidenten door druggebruik in het uitgaansleven komen vooral voort uit oververhitting en bewustzijnsverlies. Het toegenomen gezondheidsbewustzijn bij feestvierders is dus toe te juichen. Het promoten van preventieve maatregelen en het aanhoudend informeren en sensibiliseren van uitgaanders, lijkt vruchten af te werpen.”
Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits: “Uit deze bevraging blijkt dat vooral het gebruik van alcohol in het uitgaansleven blijvend aandacht vraagt. Samen met VAD stimuleren we organisatoren in het uitgaansmilieu om een evenwichtig alcohol- en drugbeleid uit te werken. Dat beleid bestaat uit vier pijlers: ‘regels en afspraken’, ‘educatie’, ‘omgevingsinterventies’, en ‘zorg en begeleiding’. De aanhoudende inspanningen leveren ook vruchten af.”
Organisatoren kunnen hiervoor terecht bij het preventiewerk, met behulp van de leidraad die VAD uitwerkte. Binnen de pijlers ‘educatie’ en ‘zorg en begeleiding’, is de samenwerking met een peer support-werking zoals Safe ’n Sound aangewezen. Deze zet vrijwilligers in, die rechtstreeks met de feestvierders in gesprek gaan over alcohol en andere drugs. Clubs en events die investeren in een veilig en gezond uitgaansleven kunnen, in samenwerking met VAD en het preventiewerk, ook het Quality Nights-label aanvragen.