Skip to main content
  • Home
  • Artikels
  • De zeven kernboodschappen van de alcoholindustrie

De zeven kernboodschappen van de alcoholindustrie

Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP en het Europees Monitoring Centrum voor Alcoholmarketing (EUCAM) belichten in hun nieuwe publicatie ‘De zeven kernboodschappen van de alcoholindustrie’ hoe de alcoholindustrie stelselmatig maatregelen tegenhoudt die de schade door alcoholgebruik kunnen beperken.

Alcohol is schadelijk voor de gezondheid en heeft grote nadelige gevolgen voor de samenleving. Denk maar aan rijden onder invloed, huiselijk geweld of criminaliteit. Jaarlijks sterven wereldwijd zo’n drie miljoen mensen ten gevolge van alcoholgebruik blijkt uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Desondanks heeft alcohol – mede door de vele en diverse vormen van marketing – nog steeds een heel positief imago: de strategieën van de alcoholindustrie beïnvloeden eveneens de manier waarop mensen – jong en oud – over alcohol denken en praten. Daardoor vinden preventieboodschappen vanuit een gezondheidsstandpunt moeilijk ingang.

Nood aan drie effectieve beleidsmaatregelen om de schade van alcoholgebruik te beperken

Uit onderzoek blijkt dat er drie effectieve beleidsmaatregelen zijn om de schade door alcoholgebruik te beperken: het verhogen van de prijs van alcohol, het verminderen van het aanbod en het beperken van alcoholmarketing. Deze drie beleidsmaatregelen noemt de WHO ‘the three best buys’. De WHO nam deze maatregelen op in een nieuw alcoholactieplan voor 2022-2030.

Het verhogen van de prijs is de meest kosteneffectieve maatregel van de drie. Als er een minimumprijs per eenheid alcohol ingevoerd wordt en de accijnzen worden verhoogd, dan wordt alcohol duurder. Dat leidt onmiskenbaar tot minder schade. Een recente studie in Europa stelde vast dat een minimumaccijns van 15% van de detailhandelsprijs in combinatie met een minimumprijs per eenheid alcohol zeker 133.000 levens per jaar kan redden.

De tweede effectieve maatregel is de beschikbaarheid van alcohol beperken. Dit komt onder meer neer op minder verkooppunten, inperking van de online verkoop, een verbod op de verkoop aan minderjarigen en het beperken van de uren waarbinnen men alcohol kan kopen. De derde bewezen maatregel is het wettelijk beperken van alcoholreclame en sponsoring.

Het is noodzakelijk dat overheden inzetten op deze maatregelen omdat er steeds meer wetenschappelijk bewijs is voor de gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik en de nadelige maatschappelijke gevolgen. De alcoholindustrie belemmert echter de invoering van deze beleidsmaatregelen en gebruikt daarvoor zeven weloverwogen strategieën.

© Kelsey Chance via Unsplash

Gezondheidswinst betekent voor de alcoholindustrie groot verlies

De alcoholindustrie verzet zich tegen deze effectieve maatregelen door actief beleidsmakers te beïnvloeden. De manier waarop ze dit doet is vergelijkbaar met die van de tabaks- en farmaceutische industrie: zij willen voorkomen dat de overheid effectieve beleidsmaatregelen neemt.

Wim Van Dalen, directeur van STAP en EUCAM stelt vast: “Als de alcoholindustrie zou meegaan in de adviezen van de WHO dan betekent dat voor hen een miljarden schadepost, maar ook een enorme gezondheidswinst door afname van de alcoholconsumptie wereldwijd.”

De strategie van de alcoholindustrie kan samengevat worden in 7 boodschappen:

  1. Alcoholgebruik is volkomen normaal en hoort bij een verantwoorde manier van leven. De alcoholindustrie beweert dat de meeste mensen matig drinken. Alcohol moet volgens hen beschouwd worden als een gewoon consumptieartikel met dezelfde regels op vlak van beschikbaarheid, reclame en belasting als voor andere producten.
  2. Alcoholproblemen worden veroorzaakt door een kleine groep mensen die ook andere problemen hebben en daardoor niet goed met alcohol kunnen omgaan. Mensen die overmatig alcohol gebruiken zijn daar volgens de industrie zelf verantwoordelijk voor. Deze problemen kunnen niet opgelost worden door maatregelen te nemen op algemeen bevolkingsniveau.
  3. Verantwoord alcoholgebruik maakt deel uit van een gezonde leefstijl. Producenten zetten graag de natuurlijke ingrediënten van bier en wijn in de kijker. Ze vergelijken hun product graag met niet-alcoholische dranken, beklemtonen zogenaamde gezondheidsvoordelen en zijn misleidend over de gezondheidsrisico’s.
  4. Alcoholreclame leidt niet tot een toename van alcoholgebruik. De alcoholindustrie ziet alcoholreclame vooral als een hulpmiddel voor de consument om voor het beste merk te kiezen. Ze schuiven hun systeem van zelfregulering van alcoholreclame – waarbij alcoholproducenten zelf vastleggen wat goede marketingstandaarden voor alcoholreclame zijn en zelf toezien op de naleving hiervan – als het meest effectief naar voor.
  5. Voorlichting over verantwoord gebruik is de beste alcoholpreventie. Omdat mensen problemen kunnen krijgen als ze alcohol op een verkeerde manier gebruiken, is voorlichting voor de alcoholindustrie de beste voorzorgsmaatregel om alcoholproblemen te voorkomen. Ze profileert zich daarin ook als een onmisbare partner.
  6. Alcoholvrije en alcoholarme dranken dragen bij aan het beperken van alcoholmisbruik. Door deze dranken aan te bieden zegt de industrie een belangrijke bijdrage te leveren aan het verminderen van problemen als gevolg van alcoholmisbruik. Ze bieden ook een veilig alternatief in situaties waar alcoholgebruik gevaarlijk is, bijvoorbeeld in het verkeer of tijdens zwangerschap.
  7. Alcoholproblemen kunnen alleen worden opgelost als alle partijen samenwerken. De alcoholindustrie wil graag als partner meewerken aan een oplossing voor problemen door alcoholmisbruik en geeft aan ervaring te hebben in de samenwerking met overheden, gezondheidsorganisaties en wetenschappers.

Het rapport van STAP en EUCAM geeft meer inzicht in bovenstaande strategieën en wat de industrie daarmee wil bereiken. Bovendien wordt ook op wetenschappelijke basis uitgelegd waarom deze boodschappen van de alcoholindustrie niet kloppen. Download hier het rapport ‘De zeven kernboodschappen van de alcoholindustrie’.

Ken jij voorbeelden van lobby- en marketingpraktijken van de alcoholindustrie bezorg deze dan aan EUCAM, het European Centre for Monitoring Alcohol Marketing.