Wat is alcohol?
- Alcohol is de verzamelnaam voor een groep chemische verbindingen van de hydroxylgroep (HO) aan een koolstofketen
- In het alledaagse taalgebruik refereert het woord alcohol naar de substantie die men verwacht in alcoholhoudende dranken. Dit is dan ook de manier waarop dit woord in deze factsheet gebruikt wordt.
- De chemische formule van alcohol is C2H5OH, de correcte scheikundige naam is etylalcohol of ethanol. Ethanol in zijn pure vorm is op kamertemperatuur kleurloos en is gevaarlijk om te drinken omdat het de mond, maag en ingewanden kapot kan ‘branden’.
Hoe wordt alcohol opgenomen en afgebroken door het lichaam?
- Alcohol wordt via het slijmvlies in de mond, slokdarm, maag en dunne darm opgenomen in het bloed en verspreidt zich over het lichaamsvocht, organen en weefsels.
- Na 30 minuten heeft de alcohol zich over het hele lichaam verspreid.
- Binnen 5 tot 10 minuten na de eerste slok bereikt alcohol de hersenen.
Alcohol wordt als volgt afgebroken:
- Een klein deel van de alcohol komt niet in het bloed terecht door het first-pass- effect, waarbij alcohol onmiddellijk wordt afgebroken in de darmwand en lever.
- Wanneer alcohol is opgenomen in het bloed, dan schiet het lichaam in actie om deze af te breken.
- Het is vooral de lever die de alcohol afbreekt. Dit gebeurt in 2 stappen:
- Het enzym alcoholdehydogenase (ADH) zet alcohol om in aceetaldehyde. Dit is een giftige en kankerverwekkende stof, die ook hoofdpijn en duizeligheid kan veroorzaken.
- Vervolgens zet het enzym aldehydedehydrogenase (ALDH) de aceetaldehyde om in azijnzuur.
- Azijnzuur wordt in het lichaam verder afgebroken tot water en kooldioxide, die het lichaam via de urine en de adem verlaten.
- Van de alcohol die in het bloed terechtkomt, breekt de lever 95% af. De overige alcohol verlaat het lichaam via urine, zweet of de adem.
Hoe en hoe lang kan alcoholgebruik opgespoord worden?
- Alcoholgebruik wordt in de praktijk gedetecteerd via analyse van de urine, adem, bloed en haar. Ook in het zweet en speeksel is detectie mogelijk, maar dit gebeurt niet routinematig.
- Urine:
- Alcohol kan tot 12 uur na consumptie worden teruggevonden in de urine.
- Urine kan worden getest op de aanwezigheid van de alcoholmetaboliet ethylglucuronide (EtG). De lever verandert alcohol in deze stof. Afhankelijk van de hoeveelheid geconsumeerde alcohol is deze stof 1 tot 5 dagen na alcoholconsumptie detecteerbaar in de urine.
- De aanwezigheid van EtG en ook van ethylsulfaat (EtSulf) kan wijzen op problematisch alcoholgebruik.
- Adem:
- Via een ademtest spoort men het alcoholgehalte in de uitgeademde lucht op. Het resultaat is een aanduiding en levert geen exact resultaat op. Hiervoor is een ademanalyse nodig.
- Via een ademanalyse kan nagegaan worden of iemand recent alcohol heeft gedronken. Zo’n ademanalyse meet de alcoholconcentratie in de uitgeademde alveolaire lucht (lucht uit de longblaasjes).
- Na consumptie blijft alcohol meestal tot 1,5 uur detecteerbaar in de adem. Deze 1,5u geldt per standaardglas. Meer glazen verlengen dus de detectietijd.
- Ademtests worden vaak gebruikt bij alcoholcontroles in het verkeer.
- Bloedanalyse:
- Zolang de alcohol niet is afgebroken, blijft deze detecteerbaar in het bloed. Dit duurt gemiddeld 1,5u per standaardglas.
- In een labo kan via een analyse naar andere stoffen (biomarkers) gezocht worden die de lever aanmaakt. Afwijkende waarden kunnen wijzen op zwaar alcoholgebruik in de afgelopen weken.
- Haaranalyse:
- Een haaranalyse kan chronisch overmatig alcoholgebruik van de afgelopen maanden en jaren blootleggen. Het kan ook aantonen of iemand geheelonthouder of een matige, sociale drinker is.
- Het haar kan worden getest op de aanwezigheid van de alcoholmetaboliet ethylglucuronide (EtG). De lever verandert alcohol in deze niet-vluchtige stof. Deze stof nestelt zich daarom graag nadien in het haar.
Meer vragen en antwoorden vind je in de infofiche ‘het product alcohol’.
