Middelengebruik, gokken en gamen in Vlaanderen anno 2024

Volgens cijfers van de nationale gezondheidsenquête uit 2018 dronk 8 op 10 volwassenen van 18 jaar of ouder het afgelopen jaar alcohol. Dat was een lichte daling tegenover tien jaar eerder. Recentere cijfers uit de Vlaamse preventiebarometer van 2022, lieten zien dat het alcoholgebruik bij volwassenen in Vlaanderen stabiel bleef op 82%.

In 2018 dronk 10% van de volwassenen het afgelopen jaar elke dag alcohol. In 2008 was dat nog 12%. Ook de preventiebarometer bevestigt die dalende trend: in 2022 zei 7% van de Vlamingen dat ze dagelijks alcohol dronken.

Voor 10% van de volwassenen is het alcoholgebruik riskant. In 2022 dronken zij meer dan de preventieve 10-glazen-richtlijn voorschrijft. Dit kwam meer voor bij mannen (16%) dan vrouwen (5%). Riskant alcoholgebruik deed zich ook meer voor bij de 55-74-jarigen dan bij de andere leeftijdsgroepen.

In 2018 was voor 14% van de volwassenen het alcoholgebruik problematisch. Dat was een toename tegenover 2008 (10%). Hierover zijn geen recentere cijfers beschikbaar.

Bij studenten is het gebruik van alcohol in het laatste jaar vergelijkbaar met dat van de algemene bevolking. In 2021 dronk 81% van de studenten het afgelopen jaar alcohol. Riskant gebruik van alcohol lag in de studentenpopulatie echter hoger: 1 op 4 studenten dronk in 2021 wekelijks meer alcohol dan de preventieve 10-glazen richtlijn voorschrijft. Bovendien had 35% van de studenten die het afgelopen jaar dronken een verhoogd risico op problematisch gebruik.

Bij jongeren zien we een andere trend. In het secundair onderwijs daalde de laatste tien jaar zowel het gebruik in het voorbij jaar (van naar 56% naar 43%) als het regelmatig gebruik (van 17% naar 10%) van alcohol. Risicovolle gebruikspatronen zoals bingedrinken of dronkenschap volgden die dalende tendens echter niet.

Cannabis blijft bij uitstek het meest gebruikte illegale middel. Dat zien we zowel bij de algemene bevolking, als bij specifieke doelgroepen zoals leerlingen in het secundair onderwijs, studenten, uitgaanders en ook onder actieve gebruikers van illegale drugs. Cijfers van de nationale gezondheidsenquête gaven aan dat het experimenteren met cannabis door volwassenen tussen 2008 en 2018 toenam van 14% naar 23%. Het gebruik tijdens het afgelopen jaar bleef stabiel en bedroeg 6% in 2018. Recentere cijfers van de Vlaamse preventiebarometer bevestigen deze trend. In 2022 gebruikte 6% van de volwassenen het laatste jaar cannabis. Meer mannen en mensen met een hoger diploma gebruiken cannabis.

Bij leerlingen in het secundair onderwijs nam het laatstejaarsgebruik van cannabis de afgelopen tien jaar af van 11% naar 6%.

Onderzoek bij studenten en personen die uitgaan, gaf aan dat gebruik van cannabis in die populaties heel wat meer voorkomt. In 2021 nam 27% van de studenten het afgelopen jaar cannabis. Bij uitgaanders bedroeg dit 35% in 2022. In 2021 had 37% van de studenten die het laatste jaar cannabis gebruikten, te kampen met problemen door het gebruik van cannabis.

Het Drugvibes-onderzoek dat ingaat op gebruikspatronen van personen die illegale drugs gebruiken, gaf aan dat ook voor personen die illegale drugs gebruiken, cannabis op nummer een staat. In 2023 gebruikte 78% de afgelopen maand cannabis en 65% gebruikte geen andere drugs dan cannabis.

Het gebruik van andere illegale drugs bij de volwassen bevolking ligt een stuk lager. In 2018 werd na cannabis cocaïne het vaakst gebruikt. 1,8% van de volwassenen gebruikte in het laatste jaar cocaïne. Xtc/amfetamines volgden met 1,6%, opioïden met 0,8%, hallucinogenen met 0,5% en nieuwe drugs met 0,3%. Gebruik van andere illegale drugs dan cannabis komt doorgaans meer voor bij mannen dan vrouwen.

De prevalentie van gebruik van andere illegale middelen dan cannabis is wel hoger bij personen die uitgaan. Bij uitgaanders staat het gebruik van xtc bovenaan. Van de uitgaanders die in 2022 door VAD werden bevraagd, gebruikte 22% het laatste jaar xtc, 18% cocaïne, 6% amfetamines, 4% lsd en 6% hallucinogene paddenstoelen. In het bijzonder steeg het gebruik van xtc tussen 2012 en 2022 van 17% naar 22%, dat van cocaïne nam toe van 14% naar 18%. Ook het gebruik van nieuwe drugs is hoger in de populatie van uitgaanders. 7% van de uitgaanders nam het laatste jaar ketamine, wat een toename was tegenover 2012 (4%). 1,5% nam het laatste jaar GHB.

Ruim 1 op 10 volwassenen neemt slaap- of kalmeermiddelen

Volgens de nationale gezondheidsenquête gebruikte 8% van de volwassenen in 2018 in de twee weken voor de bevraging slaap- of kalmeermiddelen. Dat was evenveel als in 2008. In 2024 gaf het Belhealth-onderzoek aan dat 14% van de volwassenen in de twee weken voor de bevraging slaap- of kalmeermiddelen nam. Het gebruik van slaap- of kalmeermiddelen kwam vooral voor bij 65-plussers (19%).

Bij jongeren in het secundair onderwijs nam het laatstejaarsgebruik van slaap- of kalmeermiddelen de laatste tien jaar toe (van 5% naar 8%). 10% van de studenten in het hoger onderwijs nam in 2021 het laatste jaar slaap- en kalmeermedicatie. 53% van de studenten die het laatste jaar slaap- en kalmeermedicatie gebruikte, deed dat tijdens examenperiodes minstens één keer per week.

Gebruik van slaap- of kalmeermiddelen is in alle leeftijdsgroepen hoger bij vrouwen dan bij mannen.

1 op de 10 Vlamingen speelt wekelijks voor geld

In 2018 speelde 36% van de volwassenen het afgelopen jaar minstens één keer een kans- en geldspel. 10% deed dat minstens wekelijks, 0,2% deed dat dagelijks. 1,1% van de volwassenen liep een risico op gokverslaving, waarvan 0,4% een hoog risico. Jongvolwassenen (35-44-jarigen) liepen het meest risico (1,5%) evenals mannen (1,7%). Hierover zijn geen recentere cijfers.

Online spelers hadden een groter risico op gokproblemen dan offline spelers (9% tegenover 0,7%). Gokkers die speelden op casinospelen, sportweddenschappen of poker liepen eveneens een groter risico op gokproblemen (respectievelijk 21%, 14% en 15%).

In het schooljaar 2022-2023 speelde 10% van de jongeren het afgelopen jaar met krasloten, 5% met de lotto, 6% op sportweddenschappen en 2% pokerde voor geld. Dat is gelijkaardig aan tien jaar eerder. Toen was de laatstejaarsprevalentie voor spelen met krasloten 10%,  spelen op de lotto 6%. Pokeren met geld lag met 4% een stukje hoger.

In 2021 gokte 22% van de studenten het afgelopen jaar. 54% van de gokkende studenten gokte op krasbiljetten, 54% op de lotto. 28% gokte op sportwedstrijden en 15% pokerde.

Gamen is niet enkel populair bij jongeren

In 2023 speelde 56% van de volwassenen minstens maandelijks een digitale game. In 2017 was dat nog 52%. In de leeftijdsgroep 18-24 jaar lag het maandelijks gamen het hoogst (76%). Toch zei ruim 4 op 10 van de 55-plussers maandelijks te gamen.

In het schooljaar 2022-2023 gamede 61% van de jongeren in het secundair onderwijs in de week voordat de bevraging bij hen werd afgenomen. Tien jaar geleden was dat hoger, namelijk 80%. Voor een kleine groep leerlingen is gamen problematisch. In het schooljaar 2022-2023 vertoonde 8% van de jongeren riskant gamegedrag. Dat was minder dan tien jaar geleden (10%). Van de studenten in het hoger onderwijs had in 2021 67% de afgelopen 12 maanden games gespeeld. Regelmatig gamen kwam vooral voor bij de studenten die nog thuis wonen, namelijk bij 73%.

Gamen komt algemeen meer voor onder mannen dan vrouwen.

Check alle factsheets bij de gerelateerde materialen onder dit artikel.