Skip to main content
  • Home
  • Artikels
  • Onderzoeksagenda alcoholpreventie: over welke alcoholthema’s is meer onderzoek nodig?

Onderzoeksagenda alcoholpreventie: over welke alcoholthema’s is meer onderzoek nodig?

Bij VAD botsen we regelmatig op hiaten in de kennis die we over alcohol hebben. We stelden daarom een onderzoeksagenda alcoholpreventie op die het onderzoek over het topic alcohol in België/Vlaanderen de komende jaren kan inspireren. De onderzoeksagenda vertrekt vanuit wat relevant is voor alcoholpreventie, de kernopdracht van VAD.

Wat is de onderzoeksagenda alcoholpreventie?

Met de onderzoeksagenda alcoholpreventie willen we onderzoekers en organisaties die onderzoeksoproepen uitschrijven stimuleren om kennishiaten constructief en systematisch te dichten, met oog voor de prioritaire onderzoeksnoden vanuit de praktijk.

De onderzoekagenda bevat 2 lijsten:

  • Lijst 1: bevat onderzoeksvragen op basis van kennishiaten in de literatuur.
  • Lijst 2: bevat onderzoeksnoden die werden aangegeven vanuit een uitwisseling tussen preventie, zorg, beleid en onderzoek

De lijst onderzoeksvragen kan vanzelfsprekend onderwerp zijn van discussie. Wetenschappelijk onderzoek is voortdurend in beweging, waardoor ook de kennishiaten dat zijn. Antwoorden op onderzoeksvragen kunnen door nieuw onderzoek weerlegd worden. De onderzoeksvragen geven in ieder geval een overzicht van de onzekerheden en tekorten aan kennis binnen belangrijke onderzoeksthema’s met relevantie voor alcoholpreventie.

Materiaal
Onderzoeksagenda alcoholpreventie
Over welke alcoholthema’s is meer onderzoek nodig? In de onderzoeksagenda alcoholpreventie vinden onderzoekers en studenten inspiratie voor een praktijkrelevant onderzoeksonderwerp.

Hoe kwam deze onderzoeksagenda tot stand?

Voor het opstellen van relevante onderzoeksvragen/kennishiaten keken we in een eerste stap naar de literatuur. De Nederlandse Kennisagenda Alcoholpreventie van het Trimbos-instituut (Voogt et al., 2023) en de kennissynthese van het onderzoeksinstituut IVO (Wits et al., 2023) vormden onze vertrekbasis. Dit vulden we aan met informatie uit recentere literatuur van belangrijke (inter)nationale organisaties en uit VAD-documenten.

In een tweede stap hebben we 19 professionelen in preventie, zorg, beleid en onderzoek samengebracht tijdens een online uitwisselingsmoment. Zij gaven aan op welke kennishiaten over alcohol zij in hun professionele praktijk botsten. Zij konden ook reflecteren op de lijst onderzoeksthema’s uit de literatuur.

In de kennishiaten die tijdens dit uitwisselingsmoment naar voren kwamen konden de deelnemers via een poll aanduiden welke volgens hen prioritair waren. Dit resulteerde in 8 prioritaire onderzoeksvragen vanuit de uitwisseling tussen professionelen in preventie, zorg, beleid en onderzoek.

© Pexels – Cottonbro – Eén onderzoeksvraag gaat over het aanbieden van gratis water in het uitgaansleven
  1. Hoe kan de normalisering van alcohol in de maatschappij en bij specifieke doelgroepen doorbroken worden?
  2. Welke rol speelt de media bij het aanmoedigen en/of normaliseren van overmatig alcoholgebruik?
  3. Wat is de invloed van directe en indirecte alcoholmarketing op de consument?
  4. Hoe kunnen op jaarlijkse basis belangrijke indicatoren over alcoholgebruik gemonitord worden?
  5. Hoe kan universele preventie de sociale norm van geen alcohol drinken versterken?
  6. Wat is de beste aanpak in het werken naar kwetsbare groepen met alcoholverslaving: daklozen, gedetineerden …
  7. Wat zijn good practices om preventie beter af te stemmen op specifieke doelgroepen zoals 55+, studenten, kwetsbare groepen …?
  8. Wat is de (financiële) impact van het aanbieden van gratis water in het uitgaansleven voor horecazaken en organisatoren.

Waarom zou je de onderzoeksagenda gebruiken?

Op verschillende domeinen is er nood aan meer aanvullend en verdiepend onderzoek over alcohol, aangepast aan de Vlaamse context. VAD inspireert graag, met dit overzicht van interessante én praktijkrelevante onderzoeksthema’s.

De thema’s kunnen je inspireren:

  • Bij de keuze voor het financieren van onderzoek
  • Bij de selectie van thema’s voor het opstellen van een onderzoeksprogramma
  • Bij het aansturen van bachelor- en masterproeven of doctoraatsstudies
  • Bij de selectie van praktijkgericht studentenonderzoek of vakspecifieke opdrachten
  • Bij het uitvoeren van eigen onderzoek van uw organisatie of uw onderzoeksgroep
  • Bij het indienen van onderzoeksvoorstellen in (internationale) onderzoeksprogramma’s
  • Bij beleidsadviezen of – beslissingen
  • Bij uitwisseling met collega-onderzoekers

Door een thema uit de onderzoeksagenda te kiezen draag je bij aan de kennisverhoging over alcohol. Dit is noodzakelijk om goed onderbouwde preventieve en beleidsmatige interventies op te zetten die de individuele en maatschappelijke schade als gevolg van alcohol verminderen. Met je onderzoek lever je dus een bijdrage aan een gezondere maatschappij. Daardoor heeft je onderzoek een groot maatschappelijk belang. Positief is ook dat je bijdraagt aan het oplossen van de lacunes in het onderzoek over alcohol.

Financieringsmogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek naar alcohol zijn er onder andere via de oproep van het Federaal Onderzoeksprogramma Drugs, of de oproepen voor  preventieprojecten van de Stichting tegen Kanker en van Kom op tegen Kanker. De onderzoeksagenda toont aan dat blijvende aandacht voor het thema alcohol in toekomstige onderzoeksprogramma’s noodzakelijk is.

Maak je onderzoek breed bekend

© Pexels – Ivan Samkov

Als je met een thema uit deze onderzoeksagenda aan de slag gaat, horen we dat graag. We zetten je onderzoek extra in de kijker. Op de VAD-website zullen we geregeld Nederlandstalige webartikels publiceren over de onderzoeksplannen en de onderzoeksresultaten uit de onderzoeksagenda. Deze artikels maken we via maandelijkse nieuwsbrieven verder bekend naar ons netwerk van onderzoekers, beleidsmedewerkers en praktijkwerkers uit het werkveld van preventie en hulpverlening. Zo zorgt VAD voor maatschappelijke ‘outreach’ van je onderzoek en maken we de wetenschappelijke kennis toegankelijk voor een brede groep van intermediairs.

Zo kunnen we een vinger aan de pols houden van het onderzoek over alcohol. Je kan via de nieuwsbrieven op de eerste rij meevolgen welk onderzoek wordt opgezet en wat de resultaten zijn.

We kunnen ook een beschrijvende fiche over je onderzoek opnemen in de VAD-onderzoeksdatabank. De databank zorgt voor bekendmaking van je onderzoek bij andere onderzoekers, praktijkwerkers, beleidsvertegenwoordigers en andere geïnteresseerden. Zo stimuleren we het gebruik van Vlaamse onderzoeksresultaten. Via de databank vinden geïnteresseerden je contactgegevens en expertisedomeinen gemakkelijk terug, wat netwerking bevordert.

Alle informatie over jouw alcoholonderzoek is welkom bij Else De Donder: else.dedonder@vad.be.