VAD-jaarverslag 2019

VAD overkoepelt het merendeel van de Vlaamse organisaties die werken rond alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gamen en gokken. Dankzij de representativiteit van haar leden is VAD in Vlaanderen het knooppunt van expertise op het terrein en het aanspreekpunt voor alles wat te maken heeft met deze thematiek. VAD telde het afgelopen jaar 80 leden met een specifieke werking in of interesse voor de alcohol- en drugthematiek.

Vanuit een gezondheids- en welzijnsperspectief wil VAD de Vlaamse bevolking in het algemeen en intermediairs in het bijzonder deskundiger maken in het omgaan met alcohol en andere drugs. Gegevensverzameling, informatieverstrekking, methodiekontwikkeling, consult & advies en vorming voor de ondersteuning van de implementatie, vormen de hoekstenen van de werking als expertisecentrum. Lees meer over de werking van VAD.

De Druglijn

De DruglLijn is de publieksservice van VAD voor alle vragen over alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gamen en gokken. Iedereen kan er terecht met informatievragen over drugs zelf, maar ook voor een eerste advies bij problemen, met vragen over hulpverlening en preventie, documentatiemateriaal enzovoort. 2019 was in meer dan één opzicht een bijzonder jaar voor De Druglijn. Niet alleen door het 25-jarige bestaan van de lijn maar ook omdat een record aantal vragen werd beantwoord: 7.511 telefoon- en Skypegesprekken, mails, en chatsessies. Het streefdoel van 6.000 vragen is ruim behaald. Bovendien kreeg de lijn voor het eerst even veel vragen over alcohol als over cannabis. Er werden voor het eerst meer dan een miljoen bezoeken aan de website gebracht en daarop werden 95.504 zelf- en kennistesten volledig ingevuld. Dit is een forse stijging tegenover 2018 en overtreft het streefdoel van 70.000 ruimschoots. Net zoals vorig jaar steeg het aantal ingevulde zelftesten gamen voor -18 jarigen het sterkst (in 2017 werd die 7.276 ingevuld, in 2018 10.526 en in 2019 17.346). De meest uitgevoerde zelftest is nog steeds alcohol met 27.405 afnames (23.315 in 2018). Meer resultaten en conclusies lees je in het jaarverslag van De Druglijn.

Speciaal voor het jubileum werd een promospot gemaakt om nieuwe Druglijnvrijwilligers te werven, want het aantal vragen dat bij De Druglijn binnenkomt blijft hoog.

Activiteiten 2019

De activiteiten 2019 passen in een ruimer werkplan dat in een beheersovereenkomst 2016-2020 werd afgesloten met de Vlaamse overheid. In deze beheersovereenkomst werden onze opdrachten rond alcohol en drugs uitgebreid met psychoactieve medicatie en andere verslavingen (waaronder gokken en gamen).

Daarnaast werden ook een aantal projecten via andere financieringskanalen (federaal, Europees) ontwikkeld. Deze worden zoveel mogelijk in de globale VAD-werking geïntegreerd.

Student zijn is… meer dan zuipen

Als we het cliché mogen geloven, bezatten studenten zich aan de lopende band. Studenten kunnen echter kritisch omgaan met alcohol. Zo drinken twee op de drie studenten minder dan tien glazen alcohol per week. VAD verzamelde getuigenissen van studenten die een inkijk gaven in hun studentenleven dat uit zoveel meer bestaat dan enkel alcohol. Je kan meer lezen over de campagne die eruit voortkwam in het artikel.

Advies aan ouders van studenten

Ook de Druglijn had in 2019 bijzondere aandacht voor studenten, of beter gezegd hun ouders. Op de website oudersvanstudenten.druglijn.be vinden ouders advies omtrent de rol die ze kunnen opnemen voor hun studerende kinderen wanneer het om alcohol en drugs gaat.

Bijzonder Zonder – met jongeren werken rond cannabis

Voor een wat jongere doelgroep werd het concept Bijzonder Zonder uitgerold: een Instagramcampagne en educatieve methodieken om met jongeren rond cannabis te werken op een lokaal niveau. Het concept is gericht op jongeren tussen vijftien tot zeventien jaar die geen cannabis gebruiken: dat is de overgrote meerderheid van de jongeren trouwens, want vier op de vijf gebruiken geen cannabis. Bijzonder Zonder wil deze jongeren bekrachtigen in hun keuze voor niet-gebruik. Vier pilootregio’s probeerden het concept uit in hun gemeente. Je leest er meer over in het artikel.

Steeds meer oudere leerlingen ondervinden nadelen van gamen

Met de jaarlijkse leerlingenbevraging houdt VAD al twee decennia lang de vinger aan de pols wat betreft het gebruik van alcohol, tabak, medicatie en illegale drugs en het gok- en gamegedrag bij leerlingen uit het secundair onderwijs (ASO, BSO en TSO). In het schooljaar 2017-2018 namen in totaal 34.626 leerlingen uit 62 verschillende scholen deel aan de bevraging. Wat het gebruik van psychoactieve medicatie, gamen en gokken betreft, zijn er over de jaren heen weinig grote verschuivingen vast te stellen. Maar VAD blijft de evoluties in het oog houden. Zo stijgt het aandeel jongeren met risico op nadelige gevolgen van hun gamegedrag traag maar gestaag. Er tekent zich hierin een nieuwe ontwikkeling af: steeds meer oudere leerlingen geven aan nadelen ten gevolge van hun gamegedrag te ondervinden. Meer resultaten van de leerlingenbevraging vind je hier.

Online aanbod De Druglijn breidt uit met tools voor ouders en partners

De Druglijn voorzag twee nieuwe GRIP-modules. GRIP is een online tool om de naasten van iemand met een afhankelijkheidsproblematiek te ondersteunen. Naast GRIP voor kinderen van ouders met een afhankelijkheidsprobleem, is er nu ook een module voor de partners en een module voor ouders wiens kind drinkt of drugs gebruikt. De nadruk ligt daarbij op zelfzorg en meer houvast op het moment dat de zorgen om de gebruikende partner, zoon of dochter door gaan wegen. Meer info vind je hier.

Prison Cloud

Ook in de gevangenis is middelengebruik aanwezig en kan het tot problemen leiden. Om gedetineerden te ondersteunen en te informeren werden enkele folders over alcohol en drugs herwerkt op hun maat. Deze zullen eerst ontsloten worden in een proefproject in de gevangenis van Beveren op het netwerk Prison Cloud, een internet-netwerk voor de gevangenis.

Sportivos: eerste gouden clubs en promospot

Sportivos lauwerde dit jaar zijn eerste twee gouden clubs. Sportivos is een traject waarin sportclubs een alcohol- en drugbeleid op maat uitstippelen. De ervaring van de eerste twee gouden clubs lees je hier. Wil je nog meer weten over Sportivos? In 2019 pakte het project uit met een promospot die je hier kan bekijken.

Tournée Minérale blijft een succes

In 2019 vond de derde editie van Tournée Minérale plaats. Het aantal deelnemers bleef stabiel, met een op de vijf Belgen die meededen met de alcoholvrije maand. Tournée Minérale is uitgegroeid tot een begrip: ook horecazaken en tv-programma’s zetten alcoholvrij in februari steeds meer in de kijker. Meer over de derde Tournée Minérale-campagne lees je hier.

Een flyer op maat van nachtwinkels

De leeftijdsgrenzen worden bij de verkoop van alcohol niet altijd gerespecteerd in nachtwinkels. Een mogelijke verklaring is dat uitbaters vaak niet goed op de hoogte zijn van de wetgeving. Ze zijn ook niet altijd voldoende goed het Nederlands machtig om de (nuances in) de wetgeving te begrijpen. Sensibilisering van de nachtwinkeluitbaters kan er mee voor zorgen dat het aantal inbreuken daalt. Daarom ontwikkelde VAD in samenwerking met de tabaks- en alcoholcontroledienst van de FOD Volksgezondheid een heel visuele flyer op maat van nachtwinkels. Lees meer over deze flyer.

Vorming

In 2018 werd opnieuw sterk ingezet op vorming van preventiewerkers in functie van implementatie van nieuwe methodieken in verschillende settings. Het vormingsaanbod naar de A&D-sector, inclusief intergemeentelijke preventiewerkers, DrugLijnmedewerkers en de Logo’s, was heel uitgebreid. We organiseerden 144 vormingsmodules, die varieerden van trainingen of seminaries van een halve dag tot basisvormingen en de tweejarige opleiding alcohol- en drughulpverleners. We bereikten met dit vormingsaanbod 1.958 medewerkers in de sector. Check ook ons opleidingsaanbod voor 2020.

Online vormingsaanbod wordt uitgebreid

In 2019 waren er online al acht gratis vormingsmodules voor iedereen beschikbaar, waarmee we 701 deelnemers bereikten. Daarnaast boden we een e-learning module aan voor festival- en eventcrew. Deze werden op vijftien festivals aangeboden en 593 deelnemers rondden deze online module met succes af. Begin 2020 staan er nog vier nieuwe online vormingen op het programma. Bovendien is ons onlineplatform voor vormingen in volle ontwikkeling. Ook dat wordt in 2020 gelanceerd.

Middelengebruik, gokken en gamen in Vlaanderen vandaag

De factsheets van VAD belichten jaarlijks de meest recente cijfers over middelengebruik, gokken en gamen. Alle factsheets vind je hier. In 2019 trokken deze cijfers de aandacht: Alcoholgebruik daalt, problematisch alcoholgebruik stijgt, experimenteren met cannabis neemt toe, toename gebruik psychoactieve medicatie en 1 op de 10 Vlamingen speelt wekelijks voor geld. Lees hier meer over alle highlights uit de factsheets.

Middelengebruik en verkeer

Ook het dossier middelengebruik en verkeer kreeg een update: wist je bijvoorbeeld dat mannen veel vaker onder invloed van alcohol achter het stuur kruipen dan vrouwen? En dat één op de vijf Belgische automobilisten vindt dat je onder invloed van alcohol kan rijden als je maar voorzichtig rijdt, terwijl zowat alle Belgische automobilisten rijden onder invloed van illegale drugs onaanvaardbaar vinden? Wie nog meer wil weten over middelengebruik en verkeer of helemaal mee wil zijn met de laatste wetswijzigingen hieromtrent kan het artikel lezen.

Alcohol- en drugbeleid beschut wonen

Het doelpubliek van beschut wonen verandert: steeds meer mensen met een middelenproblematiek stromen in. Het draaiboek geeft begeleiders en hulpverleners een houvast om een alcohol- en drugbeleid op te stellen voor beschut wonen. Je leest er meer over in dit artikel.

Een evenwichtig alcohol- en drugbeleid op festivals

Ook voor festivals kwam er een draaiboek om hen te helpen een alcohol- en drugbeleid op maat van het festival uit te werken. Op festivals is een beleid dat niet te repressief is aan te raden. Een evenwichtig alcohol- en drugbeleid ondersteunt festivalgangers die geen roesmiddelen gebruiken en sensibiliseert degenen die dat wel doen. Je leest er meer over in het artikel.

Uitgaansonderzoek: meer gezond verstand

VAD bracht de cijfers naar buiten van haar zevende uitgaansonderzoek dat werd afgenomen in 2018. Bijna 700 bezoekers van clubs, dance-events en festivals vulden de enquête in over alcohol- en druggebruik. Daaruit blijkt dat uitgaan en druggebruik steeds meer op een gezondheidsbewuste manier gebeuren. In tegenstelling tot de illegale drugs wordt vooral alcohol door een groot deel van de respondenten op een risicovolle manier gebruikt. Alle resultaten van het uitgaansonderzoek vind je hier.

Never waste a great party

Never waste a great party kreeg drie nieuwe campagnebeelden. Never waste a great party is een campagne van Safe ’n Sound en Quality Nights, twee preventie-initiatieven in het uitgaansleven. Terwijl de vorige campagneboodschappen de focus op gezondheid legden, gaan de nieuwe campagnebeelden eerder over hoffelijkheid. De nieuwe campagnebeelden kan je hier bekijken.

Het VAD-team

De resultaten die VAD in 2019 kon optekenen, zijn te danken aan de inzet van de staf en de vrijwilligers en aan de goede samenwerking met de partners.

Het VAD-team 2019 bestaat uit:

Marijs Geirnaert (directeur), Inge Baeten, Joyce Borremans, Joke Claessens, Ellen Coghe, Ebe Daems, Else De Donder, Elke De Groote, Femke Decoster, Tom Defillet, Anne De Jaeghere, Patrick Delaere, Jonathan Deleener, Aurélie De Baets, Ilse De Maeseneire, Nina De Paepe, Astrid De Schutter, Katrien Dewaelheyns, Tom Evenepoel, Gilles Geeraerts, Eline Geukens, Erik Helderweert, Johan Jongbloet, Marie-Claire Lambrechts, Fred Laudens, Kathleen Locus, Koen Mertens, Brenda Meulebroeck, Indrani Muyldermans, David Möbius, Jolien Moernaut, Ellen Nies, Hanna Peeters, Leo Popa, Kaatje Popelier, Johan Rosiers, Annehieke Scheffer, Jochen Schrooten, Lyssa Toyinbo, Joris Van Damme, Els Vandenberghe, Stefan Vandermeulen, Greet Van Holsbeeck, Karen Vanmarcke, Geert Verstuyf, Adelheid Verhaegen, Marc Wauters, Femke Wijgaerts (stafmedewerkers).

Het team van DrugLijnbeantwoorders (vrijwilligers)